tpn 1 22484701

234 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

spodarce wodnej, decydują o charakterze rzek i innych wód lądowych.

Wszelkie jednak do tej pory stosowane metody pomiaru parowania nigdzie, a zwłaszcza w kontynentalnym klimacie, nie odpowiadały warunkom parowania w przyrodzie. Dawały możliwe Max. parowania, które, gdybyśmy je chcieli jako istotne uważać, doprowadziłoby nas do wniosku, że klimat pustynny sięga od stepów Azyi daleko w głąb środkowej Europy, aż poza Wiedeń. Pomiary parowania nie podają nam ani wartości absolutnych, ani nawet porównawczych względnych i dla tej to przyczyny tego czynnika w ogólne studya klimatologiczne dotychczas nie w prowadzono. W ostatnich latach rzuciły na kwnstyę parowania pewne światło studya hydrologiczne, z rocznego ruchu odpływ u wody, jako skutku, poznano obraz przyczyny... parowanie. W ten sposób osiągnięte rezultaty, ważne dla hydrologii, nie dają się dla celów klimatologu wprost zużytkować.

§ 3. Zachmurzenie.

Do podobnie ujemnych w^Tyników doprow/adza analiza zachmurzenia jako czynnika klimatycznego. Obserwacye zachmurzenia są do tego stopnia obciążone indywidualnemi cechami obserwatora, że użycie ich wymaga jak najostrzejszej krytyki, której rozległego już w tej mierze materyału dotychczas nie zastosowano. Wyniki tej olbrzymiej pracy, której np. dla materyału galicyjskiego podjął się zasłużony meteorolog polski Satke, nietylko nie przyczyniają się do pogłębienia, ale raczej do zamącenia znajomości klimatologii naszego kraju. Nawet do wyników musimy stosować krytykę i rozwagę. Kraków⁷, Rzeszów, Lwów mają w średniej rocznej 67, 61, względnie 63% zachmurzenia; pośrednie stacye Bochnia, Tarnów⁷, Przemyśl mają 51, 50, wzgl. 46% zachmurzenia. Czy to jest prawdopodobne? Jeszcze gorzej w^Typada porównanie liczby dni pogodnych w tych dwu grupach stacyi; w pierwszej grupie było rzekomo rocznie 44, 60, wzgl. 39 dni pogodnych rocznie, w⁷ drugiej grupie wzrastała liczba dni pogodnych do 85, 99^,wzgl. 92. Czy to klimat, czy pogoda, lub ponurość obserwatorów⁷? Po zestawieniu obfitujących w sprzeczności licznych danych zachmurzenia dochodzimy, uwzględniając wartości przeważające na pewnym obszarze, do wmiosku, że na N od gór Czeskich i Karpat panuje zachmurzenie zmienne, rosnące od wartości nieco ponad 60% do wartości blisko 70% ^w pobliżu Bałtyku. Płyty źr ódłowe, o klimacie kontynentalnym, chłodnym i w ilgotnym mają też znaczne zachmurzenie, wynoszące około 65—70%- Płyty i niziny Czarnomorskie o klimacie kontynentalnym i suchym mają dużo słońca; zachmurzenie tych terytoryów obniża się na S od linii Żytomierz