tpn 1 22487901

262 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

7) Wreszcie wspomnieć tu należy o szczątkach wielkiej doliny subglacyalnej Podkarpackiej, mało jeszcze znanej, która służyła dla odpływu wód podczas najdalszego zasięgu lodowca północnego, a używanej dziś przez Dniestr, Błoźewkę, Wisłę i Olszę. Także tu niskie działy wodne dozwalają na łatwe połączenie Odry i Wisły z jednej, a Wisły i Dniestru z drugiej strony.

§ 24. Działy wodne w zlewisku morza Czarnego. Zupełnie odmienny charakter mają działy wodne systemów rzecznych zlewiska morza Czarnego. Biegną po wierzchowinach równych płyty Po-dolsko-Ukraińskiej, podczas gdy rzeki są wcięte w głębokich młodocianych jarach. Tu niema połączenia tak obfitego między poszczególnymi systemami: każdy pień zupełnie jest odosobniony, a z jednego do drugiego dostać się można dopiero drogą morską.

§ 25. Odrębny charakter zlewiska północnego i południowego. Tym stosunkom działów wodnych odpowiada też odrębny układ dróg komunikacyjnych i ruch osobowy i towarowy w zlewisku Bałtyku i morza Czarnego. Tu wszystkie drogi dążą odśrodkowo do morza, tam zaś obok tego dążenia występuje jako kierunek, zupełnie równouprawniony kierunek E-W, równoległy do wybrzeża Również pod względem rozwoju rzek, ich charakteru hydrologicznego i antropo-geograficznego oba zlewiska różnią się tak zasadniczo, że omówić je musimy oddzielnie: zlewisko północne otrzymało swoje upostace-nie przez zajścia epoki lodowej, pozostaje jeszcze właśnie pod wpływem klimatu środkowo-europejskiego i obejmuje ziemię i ludność rdzennie polsko-litewską; zlewisko południowe zaś nie zostało przeobrażone przez lodowiec północny, pozostaje pod wpływem klimatu wschodnio europejskiego i obejmuje ziemię i ludność ruską.

B. Zlewisko Bałtyku.

§ 20. Charakter nizinny rzek bałtyckich. Kilka wspólnych cech łączy wszystkie rzeki zlewiska bałtyckiego, których »Królową« jest Wisła (dorzecze Wisły: 198.510 km²; Odry 118.611 km²; Pregoły 15.030 km², Niemna 97.592 km², Dźwiny 85.000 km²). Są one prze-dewszystkiem przeważnie rzekami nizinnemi, jak to wynika z następującej tabelki:

Z całego dorzecza przypada na poziomy °/₀

	Średnia wysokość	0-50 m	50-100 m	1 s O O o o T-1 'M	1 O o o o CM CO	300— 400 m	1 s 88	500-750 m	755-1000 m	11000
Odra	160 m	377		38-2	143	38	25	22	10	03
Wisła	213 m	22	93	52-3	22-9	67	2'8	27	16	04
Pregoła	99 m	32-9	207	437	39	—	—	—	—	—
Niemen	144 m	83	163	56-7	18-5	02	—	—	—	—