tpn 1 22488501

268 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

w licznych, często już przeciętych zakrętach ze spadkiem 0^-31°/o» w korycie zanadto (150—200 m) szerokiem. W tej części Wisły powodują prawoboczne dopływy (Soła 1388 km², Skawa 1157 km², Raba 1527 km², Dunajec 6958 km², Wisłoka 4090 km² i San 16870 km²) taką przewagę dorzecza prawego nad lewem (Nida 3710 km²), że pod Zawichostem dorzecze prawe karpackie ma się do lewego małopolskiego jak 3:1. Zrozumiałem się staje, że Wisła właśnie w tej części swego biegu zupełnie stoi pod wpływam górskich, karpackich wód. Tylko Wisłoka ma już 37%, a San nawet 50°/₀ dorzecza nizinnego.

Poniżej Zawichostu Wisła wstępuje w przełom przez wyżyny małopolskie; jej dolina zwęża się do 3, a nawet do l‘/₂ km (Kazimierz-Puławy w pośród brzegów do 80 m wysokich, aby się jeszcze przed Warszawą rozszerzyć na 9 — 15 km (szczególnie po połączeniu z doliną Narwi-Bugu); koryto staje się 600—1000 m szerokie, gdy jego szerokość normalna wynosiłaby tylko 320 m. Spadek tej części Wisły wynosi tylko 0'27°/₀₀ (046 — 0’33⁰/o₀), ale nie jest jeszcze zupełnie wyrównany. Zakręty są liczne, ale niezbyt ostre i tylko nurt rzeki często się przerzuca. Charakterystycznem jest dla tej przestrzeni Wisły bardzo silne zdziczenie rzeki i tworzenie ławic wędrujących i wysp; atoli głębokość jest bardzo nieznaczna (często tylko 05 m). Wieprz (10762 km²) i Pilica (9268 km²), dopływy o jednakich dorzeczach, wpadające blisko siebie do Wisły, przeciwdziałają wpływom karpackim jako rzeki nizinne o słabym spadku i szerokich, silnie zaba-gnionych dolinach. Charakter nizinny przybiera Wisła w pełni dopiero po otrzymaniu wód Narwi i Bugu; spadek mały (0*31—OT2°/₀₀), dorzecze źródłowe w moczarach i bieg całkiem nizinny nadają im cechy nizinne, a wielkość dorzecza (73470 km²) tłómaczy ich wpływ na W isłę.

Poniżej Torunia przełamuje się Wisła przez pojezierze bałtyckie doliną polodowcową: już tu rozpoczyna się osadzająca czynność rzeki, uwydatniająca się w rozwoju równin nadrzecznych, Przyrost dorzecza poniżej ujścia Narwi (34272 km²) nie wywiera już znaczniejszego wpływu na Wisłę. Rzeki pojezierza jak Bzura (7625 km²), Brda (4654 km²i, Drwęca (5515 km²), Czarnawoda (2202 km²) i inne odznaczają się spadkiem niezwykłym u rzek nizinnych (0^-6—2-0%₀), podczas gdy spadek Wisły jest bardzo łagodny (040 — 018°/o₀). Szerokość koryta Wisły dochodząca w Królestwie do 1200 i 2000 m, ścieśniona w Prusach regulacyą, wzrasta od 300 m (powyżej ujścia Drwęcy) do 375 m koło Piekel i 450 przy ujściu, mimo odgałęzienia N ogatu.

Poniżej tego odgałęzienia zaczyna się delta Wisły, objęta dwoma odnogami: Nogatein. uchodzącym do Zalewu Świeżego i Wisłą wła-