tpn 1 22486101

540 GEOGRAFIA FIZYCZNA ZIEM POLSKICH

świadczy wyższy wzrost szlachty w porównaniu z wzrostem ludu. O tern samem mówią poszukiwania A. Zakrzewskiego nad młodzieżą popisową Warszawy: wzrost najwyższy, 1660, przypadał w cyrkule najzamożniejszym, nowoświeckim; najniższy, 1642 mm., w najuboższym, powązkowskim; jakoteż pomiary nad młodzieżą w gimnazyach, pospolicie pochodzącą z warstw zamożniejszych. Wzrost średni wynosił w wieku-

	Warszawa		Radom
	Gimnazyum IV.	Progi inna-zyum I.	Gimnazyum
lat 17 . .	1672 mm.	1665 mm.	1657 mm.
» 18 —19	1698 »		1663 »
» 20 . .	1685 »	—	1687 »

Ale owo podniesienie wzrostu ma swoje granice. Pod tym względem ciekawego przyczynku dostarczają pomiary nad żołnierzami w Stanach Zjednoczonych. Wymierzono 501.068 osób z pośród 24 narodowości, jako wzrost średni otrzymano 1709 mm. Polacy (L = 171) dali dla W. S. 1681 mm., tj. wyjątkowo wysoką liczbę w porównaniu z ojczyzną, jednak znaleźli się już na 19-em miejscu w Ameryce, przewyższając jedynie południowców': Portugalczyków, Hiszpanów, Włochów, tj. pomimo wyższego w^rzrostu nie wydostali się z miejsca, zajmowanego w Europie (Baxter: »Statistics medical a. an-thropologicak, Waszyngton 1875, J, str. 23). Trzeba więc przypuścić, że okolice roślejsze w kraju naszym są przede wszy stkiem okolicami, obficiej uposażonemi w pewne typy antropologiczne. Natomiast typ przeważający w Opatowskiem lub Mławskiem, jest typem z przyrodzenia swego niskorosłym. Niski wzrost Polaków byłby w ięc nie objawem zwyrodnienia, jeno cechą fizyczną pewnych typów, wchodzących w skład ludności, a od obfitości procentowej ich zależy większy lub mniejszy wzrost średni w danej okolicy. Ale nie wykluczoną jest rzeczą, iż te typy winnych warunkach mogłyby dosięgnąć wyższego wzrostu. Na taką możliwość wskazują poniekąd badania dra K. Ko-sieradzkiego w Miechowskiemu. Znalazł on dla 4514 popisowych z pośród włościan, urodzonych w 1. 1853 — 1864, tj. przed uwłaszczeniem 1611 mm., dla 12038 urodzonych w 1. 1865—1882, tj. po uwłaszczę-niu, 1630 mm. I u mieszczan, ale dopiero urodzonych po r. 1878 daje się tam dostrzedz niejakie, choć nie tak znaczne, podniesienie