0327

Dzielenie Europy: Mołotow, Ribbentrop i kwestia żydowska Stalina 307

Przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych Mołotow przemówił przez radio: „Rząd radziecki uważa za swój najświętszy obowiązek podać pomocną dłoń swym [...] braciom Ukraińcom i braciom Białorusinom”. Mech-lis informował Stalina, że ludność zachodniej Ukrainy powitała radzieckich żołnierzy „jak prawdziwych wyzwolicieli”, wręczając im „jabłka, ciasto, wodę do picia [...]. Wielu płacze z radości”.

Chruszczów, pierwszy sekretarz ukraińskiej organizacji partyjnej, przywdział mundur wojskowy i w towarzystwie swego szefa NKWD, Iwana Sierowa, dołączył do oddziałów Siemiona Timoszenki, dowódcy Kijowskiego Okręgu Wojskowego. Timoszenko, twardy, gładko wygolony weteran 1 Armii Konnej z Carycyna, był kompetentnym oficerem, mimo to w czasie terroru zadenuncjował Budionnego i sam został zadenuncjowa-ny. Chruszczów twierdził, że ocalił mu życie. Marsz w głąb Polski był dla Chruszczowa przygodą, podobnie jak dla jego żony, Niny Pietrowny, która, również w mundurze i z pistoletem, odnalazła swoich rodziców, mieszkających w Polsce od 1920 roku. Chruszczów, po wkroczeniu do Lwowa, ucieszył się na widok żony i jej rodziców, ale stracił cierpliwość, gdy zobaczył jej pistolet.¹

Jeśli inwazja była ekscytującą przygodą dla Chruszczowa, to dla ludności polskiej stała się doświadczeniem równie okrutnym i tragicznym jak okupacja niemiecka. Chruszczów bezlitośnie prześladował wszystkich, którzy mogli zagrażać władzy radzieckiej: księży, oficerów, ziemian porywano, mordowano i wywożono, aby zniszczyć samą istotę polskości. Do listopada 1940 roku jedna dziesiąta populacji, czyli 1,17 miliona ludzi, została deportowana. 30 procent spośród nich zginęło do 1941 roku; 60 000 osób aresztowano, a 50 000 rozstrzelano. Rosjanie zachowywali się jak zdobywcy. Kiedy kilku żołnierzy zostało aresztowanych za kradzież kosztowności księcia Radziwiłła, Wyszyński skonsultował się ze Stalinem. Jeśli nie było złej woli - napisał Stalin na liście - można ich zwolnić. I.St.⁴

O 17.00 we środę 27 września Ribbentrop znów poleciał do Moskwy na negocjacje w sprawie osławionych protokołów dodatkowych, tak tajnych, że Mołotow jeszcze trzydzieści lat później zaprzeczał ich istnieniu. O 22.00 był już na Kremlu, rozmawiając ze Stalinem i Mołotowem przy stole nakrytym zielonym suknem. Stalin chciał Litwy. Ribbentrop zadepeszował do Hitlera, by uzyskać jego zgodę, toteż rozmowy odłożono do 15.00

1

Był taki moment, kiedy rodzice Niny przyszli do mieszkania Chruszczowa i zdumieli się na widok bieżącej wody: „Ej, matka, spójrz na to-zawołał ojciec-woda leci z rury”. Gdy rodzice zobaczyli rosłego, barczystego Timoszenkę obok małego, grubego Chruszczowa, spytali, czy Timoszenko jest ich zięciem.