DSC02462 (5)

4, Prus wobec nowoczesnych aspektów kwestii żydowskiej

4.1. Asymilacja

Dli Prusa, podobnie zresztą jak i dla całego środowiska warszawskich pozytywistów, asymilacją ludności żydowskiej stanowiła jedno z najważniejszych w ramach tak zwanej kwestii żydowskiej. Postulat asymilacji należy rozumieć jako zasadniczą próbę rozwiązania problemu obcości Żydów w polskim społeczeństwie, a przy tym zaoferowania im równych szans w zamian za spstaąg zasługi. Dla pozytywistów asymilacja była tożsama z polonizacją, anizacja Żydów wzmagałaby bowiem ich wyobcowanie, rusyfikację zaś postrzegano jako zdradę. Wedle formuły badaczki problemu w Królestwie Polskim, Aliny Całej, asymilacja miała stanowić rodzaj „sojuszu przeciw zaborcom, realizowanego za pomocą jedności celów, dążeń i systemu wartości”¹.

Asymilacja przebiegać mogła na różnych poziomach. Za umiarkowaną uznawano formę asymilacji zwaną akulturacją, w której przejęciu wzorców kultury i wartości innego narodu nie towarzyszyła zmiany wiary. Natomiast amalgamacja , związana ze zmianą religii, stanowiła asymilacji postać radykalną Postulatu asymilacji nie głosili wyłącznie Polacy. Opowiadała się za nim także część Żydów, Szczególnie ważną rolę w jej propagowaniu odgrywało środowisko warszawskie, mniejsze miasta ideę tę podejmowały znacznie oporniej. Zwolennicy asymilacji, nazywający się Polakami wyznania mojżeszowego, postulując akwlturację i integrację ze społeczeństwem polskim, nie odrzucali więzi z źydostwem = miała ją podtrzymywać religia w postaci judaizmu zreformowanego², Bliscy byli pozytywistom warszawskim, z którymi łączyły ich nieraz

Por, A, Cała, Asymilacja Żydów w Królestwie Polskim (1864—1897). Postawy. Konflikty. Stereotypy, Warszawa 1989, s. 218.

² '/daniem A, Całej stanowili oni dość zwartą grupę, w której łonie istniało jednak lulka środowisk; por. A, Cala, Kompleks żydowski Polaków. Asymilacja Żydów w Królestwie Polskim a zmiany narodowej świadomości w drugiej połowie XIX wieku, [w:] Przemiany formuły polskości w drugiej połowie XIX wieku, pod red. i. Maciejewskiego, Wmmm 1999, *, 272,

207