20

Spis treści    Notatki

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0.0 by WAiP 2009

Interdyscyplinarny charakter pracy - wybrane problemy    41

Wyodrębnione grupy czynności systematyzuje w grupy:

-    technologiczne, wyróżniając w nich czynności:

■    proste (występujące przy wykonywaniu np. produkcji masowej systemem potokowym);

■    złożone (występujące m.in. przy wykonywaniu operacji opracowywania modeli, ustalania warunków przyszłej produkcji, np. masowej itp.);

-    organizacyjne o charakterze:

■    prostym (organizowanie pracy na własnym stanowisku roboczym);

■    złożonym (organizowanie pracy podległych pracowników);

-    kierowania i współpracy, które dotyczą:

■    współpracy z drugim pracownikiem;

■    kierowania zespołem i współpracy w ramach zespołu;

■    współpracy z przełożonym.

Czynności zawodowe sklasyfikowane według różnych kryteriów stanowią podstawowe elementy zadań zawodowych, które można traktować jako sekwencje działania zawodowego. Każde zadanie zawodowe ma przynosić określony wynik i wymaga od pracownika odpowiednich struktur umiejętności umysłowych i praktycznych.

Zadania zawodowe można klasyfikować według różnych kryteriów, m.in. ze względu na:

-    metody zbierania i gromadzenia danych;

-    styczności z przedmiotami i środkami pracy oraz ludźmi;

-    posługiwania się rzeczami oraz przedmiotami pracy.

Inny sposób klasyfikowania zadań zawodowych proponuje Korabiowska-No-wacka (1974), która kryterium czyni właściwości procesu pracy i wyróżnia zadania:

-    technologiczne - dotyczące metod działania, technologii wytwarzania i wykonywania operacji technologicznych;

-    organizacyjne - dotyczące organizacji pracy na własnym stanowisku pracy oraz organizacji pracy podległych pracowmików;

-    kierowania i współpracy - dotyczące współpracy z drugim pracowmikiem, kierowania zespołem, współpracy z przełożonymi, współpracy z pracownikami kooperujących przedsiębiorstw.

-«j»- (£1

* ^ ♦ ^1

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0. €> by WAiP 2009

42    Rozdaał 1. Praca jako kategoria naukowa

1.3.5. Socjologiczne rozumienie pracy

Socjologia jako dyscyplina naukowa dostarcza wiedzy o społeczeństwie, jego strukturach oraz prawach rozwoju (Encyklopedia PWN, 2000, t. 8, s. 495). Dzieli się na socjologię ogólną i szczegółową. W strukturach tej ostatniej można wyróżnić wiele działów', m.in. takie, które interesuje zjawisko pracy. Do nich można zliczyć socjologię pracy, ale również i inne subdyscypliny socjologiczne związane z pracą, np. socjologię przemysłu, socjologię zakładu pracy czy socjologię organizacji. Dostarczają one wiedzy o pracy jako procesie społecznym, który odbywa się w’ określonym miejscu (wydział, zakład pracy, przedsiębiorstwo o różnym statusie i charakterze produkcji). Na tle wspólnej pracy powstaje szereg zależności, które interesują socjologa. Będą nimi stosunki: pracy, produkcji, prawne, międzyludzkie. Dostarczają one wiedzy o pracy jako procesie społecznym, celowo organizowanym dla potrzeb różnych grup pracowniczych zatrudnionych w przedsiębiorstwie, będącym nie tylko miejscem pracy, ale również kontaktów’ i więzi społecznych.

Te konteksty stanowią podstawę definicji Jana Szczepańskiego (1971), który za zakres pojęciowy socjologii pracy uznał:

„dział socjologii zajmujący się pracą jako procesem społecznym wpływem warunków społecznych na motywy, przebieg, intensywność i wyniki pracy - oraz badania

skutków, jakie praca wywołuje w strukturze, działaniach i rozwoju szerszych i węższych zbiorowości ludzkich* (s. 169).

Treść tej definicji dowodzi, że socjologów' pracy interesują następujące zagadnienia:

-    terminologie pracy i jej aspekty ukierunkowane na miejsce pracy nie tylko jako miejsce zatrudnienia, ale również kontaktów i więzi społecznych;

-    społeczne konsekwencje pracy, skutków' społecznego podziału pracy i rozwoju narzędzi pracy;

-    zaangażowanie pracowników- w proces pracy wyrażony efektywnością pracy oraz zachowaniem własnym;

-    zjawiska i procesy organizacji i dezorganizacji pracy oraz udział w nich form zinstytucjonalizowanych reprezentujących pracodawcę (kadra kierownicza) oraz pracowników (związki zawodowe, samorząd pracowniczy itp.);

-    wpływ pracy na aspiracje i orientacje życiowe człowieka.

Podobny pogląd na socjologiczny kontekst pracy reprezentuje Sztumski (1999), który wyodrębnia takie problemy, jak: 1) pracę w- procesach życia zbiorowego,