30

Spis treści    Notatki

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0.0 by WAiP 2009

Zawód w ujęciu poznawczym 61

■    występującym nadal, a nawet w poszerzonych wymiarach, niedostosowaniu kierunków i profili kształcenia zawodowego do nowych potrzeb gospodarczych i społecznych" (Wiatrowski, 2004, s. 22).

Kolejny aspekt szerokoprofilowości to „kształtowanie mobilności i przedsiębiorczości zawodowej" (Wiatrowski, 2004, s. 22).

Istotą kształcenia w różnych systemach - szkolnym i pozaszkolnym - jest potrzeba ukształtowania u uczącego się:

•zespołu czynności charakterystycznych dla danego zawodu, wyodrębnionych na skutek podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiedniej wiedzy i umiejętności nabytych w powtarzanych systematycznie czynnościach, będących źródłem utrzymania pracownika i jego rodziny”.

Dla rozumienia zawodu cechy te Nowacki (1971) określa mianem konstytutywnych.

Powyższa definicja zawodu pozostaje w zbieżności z poglądami. Szczepańskiego (1970) oraz Wiatrowskiego (1994, 2000), bowiem pogląd Szczepańskiego na zawód prezentuje jego troisty charakter wyrażony:

■    wewnętrznie spójnym systemem czynności stanowiącym dla jednostki źródło utrzymania i określającym jej pozycję społeczną;

■    stałym wykonywaniem pewnych czynności bez względu na kwalifikacje;

■    populacją osób, które wykonują te same czynności, np. lekarskie, nauczycielskie.

Stanowisko Wiatrowskiego (1994,2004, s. 22,78) na zawód akcentuje kategorie ekonomiczno-socjologiczne, a także pedagogiczne, opisując je czterema dopełniającymi się cechami:

■    „układem wyodrębnionych i powtarzanych czynności;

■    określoną pozycją społeczno-zawodową pracownika;

■    źródłem utrzymania;

■    specjalnym przygotowaniem pracownika".

Kategorie pedagogiczne zawodu dotyczą potrzeb ukształtowania wyodrębnionych i powtarzanych czynności jako podstawowego przygotowania zawodowego oraz specjalnego przygotowania pracownika pozostających w ścisłym związku z jego pozycją społeczno-zawodową. Opinie OBOP (2004) odzwierciedlają różne rankingi zawodów, z których wynika, że popularnością cieszą się zawody o dużym autorytecie społecznym (tab. 10).

-«j»- (£1

* ^ ♦ ^1

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0. €> by WAiP 2009

62    Rozdział 2. Zawód jako kategoria naukowa

Tabela 10. Wybrane zawody i stopień ich popularności

lp	NAZWA ZAWODU	STOPIEŃ POPULARNOŚCI ZAWODU ZA WZGLĘDU NA
		SPOŁECZNE UZNANIE	UCZCIWOŚCI RZETELNOŚĆ ZAWODU
1.	profesor uniwersytetu	85	68
2.	lekarz	75	37
3.	nauczyciel	70	50
4.	sędzia	66	16
5.	dyrektor fabryki	54	15
6.	policjant	50	38
7.	dziennikarz	47	49
8	przedsiębiorca własnej dużej firmy	48	25
9.	ksiądz	41	35
10.	właściciel małego sklepu/sprzedawca	30	35
11.	poseł na sejm	12	8

2.3. Interdyscyplinarne rozumienie zawodu - wybrane problemy

Implikacje edukacyjne zawodu unaoczniły mnogość problemów z nim związanych, bowiem jego wykonywanie wymaga określonych predyspozycji i kwalifikacji, odbywa się w zbiorowości społecznej, dostarcza dochodów oraz dóbr oczekiwanych przez społeczeństwo. Tc problemy dowodzą potrzeby interdyscyplinarnego spojrzenia na zawód, który jest interesującą kategorią zarówno dla pedagoga, jak i psychologa, socjologa, a także ekonomisty ze względu na zysk będący pochodną przebiegu i organizacji pracy.

Spójrzmy na aspekty zawodu w rozumieniu różnych dyscyplin naukowych, którym przyświeca najogólniejsza definicja, że zawód jest:

„zespołem czynności społecznie użytecznych, wyodrębnionych na skutek podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiedniej wiedzy i umiejętności, a także cech psychofizycznych, warunkujących wykonywanie zadań zawodowych, powtarzanych systematycznie i będących źródłem prestiżu jego pozycji społecznej" (Nowacki, 2004, s. 287).