32

Spis treści    Notatki

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0.0 by WAiP 2009

Klasyfikacja zawodów i specjalności jako narzędzie edukacji i rynku pracy 65

NAUCZYCIELE

2 3 5 0 1    1

X )	; )	)	X L	X J

specjaliści, wyższe wykształcenie, 4-5 poziomów kwalifikacji zawodowych

grupa wielka grupa druga

grupa średnia -♦ nauczyciele szkoły podstawowej i gimnazjum

grupa elementarna

określa cechy charakterystyczne zawodu są mmi nauczyciele (jako duża grupa)

nauczyciele o dalszej specjalizacji, np. nauczyciele poszczególnych przedmiotów w gimnazjum, liceum ogólnokształcącym, tj. nauczyciel gimnazjum języka polskiego, matematyki itp.

miejsce zawodu w grupie elementarnej

zawód nauczyciela sklasyfikowany został na jedenastym miejscu w grupie 2350 (w tym przypadku -jest to nauczyciel)

Rysunek 11. Analiza kodu zawodu (model własny)

Aktualnie obowiązująca jednolita Klasyfikacja Zawodów i Specjalności (KZiS) jest jedynym dokumentem tego typu. Określa ona charakter działalności zawodowej (wykonywanej pracy) i poziom kwalifikacji. Ten ostatni - obok specjalizacji kwalifikacyjnej - jest fundamentalnym kryterium ilustrującym system grup głównych, podgrup (wewnątrz grup głównych) i grup elementarnych wymagających wypełnienia zadań zawodowych wewnątrz grup głównych. Poziom kwalifikacji rozumiany jest jako funkcja złożoności zadań zawodowych i ich zakresu. Im większa złożoność i zakres postawionych zadań, tym wyższy jest poziom zawodu. Zawód, który wymaga podejmowania decyzji, realizacji bardziej złożonych zadań, jest usytuowany w klasyfikacji na wyższym poziomie. Zawód wymagający wykonywania szerokiego kręgu zadań posiada wyższy poziom kwalifikacyjny niż zawód, który ogranicza się do odtwórstwa (np. tapeciarz, hydraulik, itp.).

Specjalizacja kwalifikacyjna to: „wymagany rodzaj koniecznej wiedzy, urządzeń i narzędzi oraz materiałów stosowanych w celu wykonania zadania" (Lelińska. 2003, s. 237).

B. Baraniak. Metody badania pracy. Warszawa 2009 ISBN 978-83-61408-68-0.0 by WAiP 2009

66 Roadnał 3. Klasyfikacje, kwalifikacje i kompetencje zawodowe

Aktualna klasyfikacja zawodów i specjalności:

-    dostosowana jest do zmodyfikowanego Międzynarodowego Standardu Klasyfikacyjnego ISCO-88 (COM), który wyznacza poziom kwalifikacji zawodowych (dla grup wielkich) oraz stanowi kryterium specjalizacji umiejętności i podobieństw zadań (dla pozostałych grup, tj. dużych, średnich, elementarnych);

-    zawiera zawody przystosowane do realiów rynku pracy w Polsce;

-    ogranicza specjalności w zawodach o wyższych poziomach kwalifikacyjnych, czyli scala zawody (Lelińska, 2003, s. 136),

-    ujednolica KZiS z KZSzZ (Klasyfikacja Zawodów Szkolnictwa Zawodowego Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 maja 2004 r. (Dz.U. Nr 114 poz. 1195) poprzez przyjęcie do KZiS nazw zawodów z KZSzZ, jednak pod warunkiem wspólnych zadań zawodowych. W innych przypadkach przyjęto odmienne nazwy tych samych zawodów, zgodnie z zasadą, że do zawodów nietechnicznych nie stosuje się nazwy technik.

Przyjęcie powyższych cech spowodowało zmiany w ilościowym ujęciu grup zawodowych KZiS (tab. 11).

Tabela 11. Liczebność zawodów w różnych systemach klasyfikacyjnych

lp	WYSZCZEGÓLNIENIE	ISCO 88 (OM	KZIS		KZSZ
			1995	2002	1993	2004
1.	Liczba zawodów	_ •	2392	1636	138	19S
2.	Cechy zawodow.
	• grupy wielkie	10	9	10	-	-
	■ grupy duże	28	27	30	-	-
	■ grupy średnie	116	110	116	86*752	111778"
	• grupy elementarne	390	369	387	-	-

*    - ISCO S8/C0M/ me zawiera jednostkowych wwod<ra w grupach Hementotnych

*    * kształcenie na poziomie techniki ** * ksztakene na poziome robotnika

Aktualna klasyfikacja zawodów i specjalności z roku 2002 jest lepiej dostosowana do Międzynarodowego Standardu ISCO-88 COM niż klasyfikacja z roku 1995, choć wciąż występuje pomieszanie zawodów ze stanowiskami (dyrektor, kierownik wydziału itp.). Znacznie zmniejszyła się liczba zawodów (1636), co jest efektem postępu technicznego powodującego powstawanie nowych, szerszych zawodów, o wyższych kwalifikacjach. Tendencji tej nie odzwierciedla jednak KZSzZ, w której obserwuje się rozpad zawodów szerokich na coraz węższe i prostsze. Dotyczy to wprowadzonych do klasyfikacji rzemieślniczych zawodów