329

A HibUl. IM1U.1 .Vvu    r.», r ), buui :uO

ISBN D4H1II ł-7. © l>. »N TOS »*}

10 11 ROZTWORY CIAŁ STAŁYCH W CIECZACH    329

Tablica 10.5. Rozpuszczalność nickrórydi substancji stałych w wodzie w zależności od lempcralury <g w 1000 g Hi O)

Temperatura. C	CaiOtI>:	NjCI	KNOi
0	1.85	357	133
20	1.65	360	316
40	Ml	366	639
60	1.16	373	1100
KO	0.94	384	1690
100	0.77	398	2460

Różnice między rozpuszczalnością w podwyższonych temperaturach a rozpuszczalnością w temperaturze pokojowej wykorzystuje się w przypadku oczyszczania licznych substancji. W tym celu przygotowuje się na gorąco roztwór nasycony, szybko sączy w celu uwolnienia od mechanicznych zanieczyszczeń i oziębia do temperatury pokojowej. Ten ostatni zabieg powoduje zmniejszenie rozpuszczalności i wydzielenie rozpuszczonej substancji z roztworu w postaci kryształów W cieczy, którą otrzymuje się po oddzieleniu kryształów (w ługu pokrystalicznym), pozostaje natomiast przeważająca część rozpuszczalnych zanieczyszczeń. Było ich niewiele i roztwór nic był w stosunku do nich nasycony ani na zimno, ani na gorąco.

Przy bardzo ostrożnym oziębianiu roztworu nasyconego na gorąco udaje się niekiedy otrzymać roztwór przesycony, tj. roztwór o większym stężeniu niż stężenie roztworu nasyconego w danej temperaturze. Stan przesycenia roztworu, podobnie jak stan prze chłodzenia cieczy (p. 10.8.2). jest stanem pozornie trwałym (metatrwałym). trwającym tylko wskutek trudności w wytworzeniu pierwszych maleńkich kryształów nowej fazy. czyli zarodków krystalizacji Tworzenie ich znacznie ułatwia obecność pyłu, wstrząsy mechaniczne itp. Wydzielenie nadmiaru substancji rozpuszczonej z roztworu przesyconego najłatwiej można spowodować przez wprowadzenie chociażby jednego małego kryształu tej substancji. Spełnia on wówczas funkcję zarodka krystalizacji.

Zależność rozpuszczalności od temperatury wyrażamy często graficznie w postaci krzywych rozpuszczalności. Jeżeli krzywa nie ma załamań, oznacza to, że w równowadze z cieczą pozostaje we wszystkich temperaturach ta sama faza stała. Załamanie na krzywej wskazuje natomiast, że w odpowiadającej mu temperaturze nastąpiła przemiana fazy stałej pozostającej w równowadze z roztworem nasyconym. Najczęściej przemiana ta polega na przejściu wyższego hydratu w niższy lub odwrotnie

Na rysunku 10.6 przedstawiono diagram rozpuszczalności siarczanu sodu w wodzie. Krzywa Ali przedstawia rozpuszczalność soli dziesięciowodnej. Na-SOj 10lł-O. a więc przedstawia warunki równowagi między tym hydratem a roztworem. Krzywa HC jest krzywą rozpuszczalności soli bezwodnej Na>S0₄. Obie krzywe przecinają się w punkcie