363

A HibUl. IM1U.1 ,Vvu    -u, r ), buui :uO

ISBN D4H1II ł-7. © l>. »N TOS »*}

Uli KWASY I ZASADY WEDŁUG LEWISA    363

przypadku rozpuszczalników protonow ych, ale również w przypadku rozpuszczalników a protonowych. Z definicji lej korzystamy także, dyskutując elektronowy mechanizm reakcji związków nieorganicznych i organicznych.

W myśl definicji Lewisa reakcja kwasowo-zasadowa jest reakcją chemiczną, w wyniku której powstaje wiązanie koordynacyjne (p. 4 I), przy czym atom, cząsteczkę lub jon dostarczający pary elektronowej (donor pary elektronowej) nazywamy zasadą, a atom, cząsteczkę lub jon przyjmujący parę elektronową (akceptor pary elektronowej i nazywamy kwasem

Taką reakcją jest reakcja pomiędzy protonem jako akceptorem pary elektronowej a jonem wodorotlenkowym jako jej donorem

H- +:OII v* H:OH

a także reakcja pomiędzy cząsteczką fluoiku boru, kwasem Lewisa, a cząsteczką amoniaku. zasadą Lewisa:

F,B + :NH, - F,B:NH,

Innymi przykładami takich reakcji są:

Ag’ + 2(:NHi) -* Ag(NH,),^ł Ni + 4<:CO) - NilCO),

SiF« +• 2(:F ) -* SiF■

Produkt reakcji kwasu i zasady Lewisa nazywamy adduktent. kompleksem kwasowo-za-sadowym lub związkiem koordynacyjnym. Jak juz wspomniano, kwasami i zasadami Lewisa mogą być obojętne atomy i cząsteczki oraz jony. Wszystkie kationy są kwasami Lewisa, wszystkie amony zasadami. Wobec faktu, zc proton jest kwasem w sensie definicji Lewisa, każda zasada Brónstcda ze względu na swoją tendencję do łączenia się z protonem stanowi także zasadę Lewisa. Kwasy protonowe, takie jak HC1. H-SOj. CILCOOH itd.. stanowiące kwasy w myśl definicji Brpnstcda. me są natomiast kwasami w myśl definicji Lewisa. Według teorii Lewisa stanowią one addukty kwasowo-zasadowe.

Reakcję dysocjacji chlorowodoru w roztworze wodnym teoria Lewisa traktuje jako wypieranie z adduktu HC1 słabszej zasady Cl" przez zasadę mocniejszą H_;0

H-0 -t HC1 — HiO* + Cl-

Tworzy się przy tym nowy addukt !L0‘.

Ogólnie biorąc, reakcje tego iwdzaju pozwalają na określenie, który z dwóch kwasów A' i A jest mocniejszy. Jeżeli mianowicie równowaga

A’ + A:B 5=A + A’:B    (a)

jest silnie przesunięta w stronę prawą, to oznacza, zc kwas A' jako kwas wypierający kwas A z adduktu jest kwasem mocniejszym