366

A HibUl. IM1U.1 ,Vv»«    r„, r ), buui :uO

ISBN D4H1II ł-7. © l>. »N TOS >*}

366    11 RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW KWASY I ZASADY

Bliższa analiza danych zawartych w tabl. 11.11 prowadzi do wniosku, żc zarówno twarde kwasy jak i twarde zasady charakteryzują się małą polaryzowalnością i małymi rozmiarami atomów stanowiących w cząsteczce kwasu akceptory pary elektronowej, a w cząsteczce zasady stanowiących donory pary elektronowej. Twarde kwasy na ogól redukują się trudno, a twarde zasady równic trudno ulegają utlenieniu. Różnica elektro* ujcmności atomu akceptorowego i atomu donorowego jest duża.

Miękkie kwasy i zasady charakteryzują się znaczną polaryzowałnością i dużymi rozmiarami atomów akceptorowych i donorowych. Kwasy ulegają łatwo redukcji, a zasady utlenieniu. Różnica elektroujemności pomiędzy atomem donorowym a akceptorowym jest niewielka.

Zastosowanie zasady twardych i miękkich kwasów i zasad (I1SAB> pozwala przewidzieć kierunek niektórych reakcji. Na przykład możemy oczekiwać, żc w roztworze niewodnym aprotonowym twardy kwas BF, będzie mieć większą tendencję do łączenia się z twardą zasadą F“(BF._ł+F" — BF₄ ) niż z miękką zasadą H". a miękki kwas B₂H* będzie łączyć się chętniej z H iB_:H_f,+ 2H -* 2BHJ) niż z F . Odpowiednio do tego należy oczekiwać zachodzenia reakcji

BF«:H +BH,:F -* BF; + Bil,

co w pełni potwierdza doświadczenie.

W analogiczny sposób można przewidzieć reakcję:

NVI- + Ag*OH -» Na*OH + AgM‘

TM    MT    TT    >IM

Zasada twardych i miękkich kwasów i zasad może być zastosowana do wyjaśnienia, dlaczego wapń i magnez występują w przyrodzie jako węglany, a takie metale, jak miedź, rtęć, kadm — najczęściej w postaci siarczków. W pierwszym przypadku mamy bowiem do czynienia z twardymi kwasami Caⁱ⁺ i Mg²' oraz z twardą zasadą CO:^-, w drugim natomiast z adduktann miękkich kwasów i miękkich zasad

W literaturze naukowej podejmowano różne próby wyjaśnienia, na czym polega „miękkość" lub „twardość” kwasów i zasad Lewisa. Najczęściej wysuwa się twierdzenie, ze w czasie tworzenia się adduktu pomiędzy twardym kwasem a twardą zasadą, wobec malej zdolności polaryzacyjnej i wobec dużej różnicy elektroujemności. w utworzonym wiązaniu jest duży udział charakteru jonowego. W addukcie miękkiego kwasu z miękką zasadą, wobec dużej zdolności polaryzacyjnej łączących się jednostek i wobec małej różnicy elektroujemności. dominuje natomiast kowalencyjny charakter wiązaniu.