A HibUl. IM1U.1 ,Vv»« r„, r ), buui :uO
ISBN D4H1II ł-7. © l>. »N TOS >*}
366 11 RÓWNOWAGI W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW KWASY I ZASADY
Bliższa analiza danych zawartych w tabl. 11.11 prowadzi do wniosku, żc zarówno twarde kwasy jak i twarde zasady charakteryzują się małą polaryzowalnością i małymi rozmiarami atomów stanowiących w cząsteczce kwasu akceptory pary elektronowej, a w cząsteczce zasady stanowiących donory pary elektronowej. Twarde kwasy na ogól redukują się trudno, a twarde zasady równic trudno ulegają utlenieniu. Różnica elektro* ujcmności atomu akceptorowego i atomu donorowego jest duża.
Miękkie kwasy i zasady charakteryzują się znaczną polaryzowałnością i dużymi rozmiarami atomów akceptorowych i donorowych. Kwasy ulegają łatwo redukcji, a zasady utlenieniu. Różnica elektroujemności pomiędzy atomem donorowym a akceptorowym jest niewielka.
Zastosowanie zasady twardych i miękkich kwasów i zasad (I1SAB> pozwala przewidzieć kierunek niektórych reakcji. Na przykład możemy oczekiwać, żc w roztworze niewodnym aprotonowym twardy kwas BF, będzie mieć większą tendencję do łączenia się z twardą zasadą F“(BF.ł+F" — BF4 ) niż z miękką zasadą H". a miękki kwas B2H* będzie łączyć się chętniej z H iB:Hf,+ 2H -* 2BHJ) niż z F . Odpowiednio do tego należy oczekiwać zachodzenia reakcji
BF«:H +BH,:F -* BF; + Bil,
co w pełni potwierdza doświadczenie.
W analogiczny sposób można przewidzieć reakcję:
NVI- + Ag*OH -» Na*OH + AgM‘
TM MT TT >IM
Zasada twardych i miękkich kwasów i zasad może być zastosowana do wyjaśnienia, dlaczego wapń i magnez występują w przyrodzie jako węglany, a takie metale, jak miedź, rtęć, kadm — najczęściej w postaci siarczków. W pierwszym przypadku mamy bowiem do czynienia z twardymi kwasami Cai+ i Mg2' oraz z twardą zasadą CO:-, w drugim natomiast z adduktann miękkich kwasów i miękkich zasad
W literaturze naukowej podejmowano różne próby wyjaśnienia, na czym polega „miękkość" lub „twardość” kwasów i zasad Lewisa. Najczęściej wysuwa się twierdzenie, ze w czasie tworzenia się adduktu pomiędzy twardym kwasem a twardą zasadą, wobec malej zdolności polaryzacyjnej i wobec dużej różnicy elektroujemności. w utworzonym wiązaniu jest duży udział charakteru jonowego. W addukcie miękkiego kwasu z miękką zasadą, wobec dużej zdolności polaryzacyjnej łączących się jednostek i wobec małej różnicy elektroujemności. dominuje natomiast kowalencyjny charakter wiązaniu.