g 2 bmp

E. Andrzejewska-Gole, L. Świątek

1. Rząd: Anoplura — Wszy • 0izmJxu£ ty£Q&\c*4Lu.c

" Hrdtiae

Rodzina: Pediculidae

Gatunek: Pediculus humanus L. - Wesz ludzka

' p^O. ^V^JCbw£

Wf. b

. w\vuto€ 'k,ą, o:upJ

Po rzędu wszy należą owady spłaszczone grzbietowo-brzusznie, wtórnie bezskrzydłe, o prze-•.nhrażeniu niezupełnym. Posiadają narząd gębowy kłuiaco-ssacy. Rodzina Pediculidae obejmuje wszy pasożytujące na człowieku.

Wesz ludzka jes^monoksenicznym^ticośmopolityczay^pasożytem zewnętrznym człowieka.

Budowa. Ciało wszy ludzkiej ma barwę szarobiałą/głowa jest mała opatrzona krótkimi czubkami i parą pojedynczych oczu. _Z tułowia W53S§!SijL3.

gość ■S,amLŁy..wynosi .3-4 mm, samiec jest nieco mjttkjszy,(więcej o budowie - patrz opis preparatu str. 94) t ₍tL

_r .... {ftaC&toMt&t Istnieją dw^. odratany tego gatunku: Pedi-

■ culus humanus capitis de Geer - wesz. głowowa i Pediculus humanus corporis de Geer - wesz, odzieżowa, różniące się nieznacznie budową. We^z-jadzieżom„j.esLj^i,ększa i j aśniei sza od wszy głowowej (ryc. 83). Obie odmiany, jak również obie płci żywią się krwią ludzką.

Ryc. 83. Wesz odzieżowa (A) i wesz głowowa (B) (wg 35).

Ryc. 84. Jajo wszy odzieżowej (A)

i głowowej (B. Obok wieczka widoczne z góry (wg 28) 24a).

Rozwój. Samicą wszy ludzkiej składa jaja po 7-10 sztulT dziennie, w ciągu swego życia - do 300 sztuk (wesz głowowa - ok. połowy tej liczby) zwane gnidami (łens). wzdłuż, .szwów bielizny (wesz odzieżowa) lub na włosach (wesz głowowa), przyklęja-jąp-ja, za. p.QniQ.cą.specjalnej, trudno,rozpuszczalnej_w wodzie substancji wydzielanej ą odpowiedniego gruczołu,(ryc. 84).

Rozwój zarodka w jaju trwa w temperaturze 25°C ok. 8-9 dni, wyższej - nieco krócej, jaja są żywotne do ok. 35 dni. Wyklute larwy przechodzą trzy linienia i przekształcają się w imago. Cały cykl rozwojowy trwa w. warunkach-optymalnych (28-30°C) ok. 15 dni. Wylęg larw zostaje zahamowany w temperaturze poniżej 23°C i powyżej 38°C. Przy 32°C ,samice nie mogą składać jaj, a w temperaturze wyższej--(40^oC), w stanach gorączkowych żywiciela, wszy opuszczają ciało człowieka; znajdujemy je wtedy w zewnętrznych częściach odzieży, na kołnierzu, w bieliźnie pościelowej, i innych przedmiotach. W temp. 5°C wszy giną po 20 godzinach. Osobniki dorosłe wszy odzieżowej żyją na człowieku 30-40 dni, a wszy głowowej - 27-38 dni. Samice żyją trochę dłużej niż samce.

^nączenie w medycynie. Ogół objawów wywołanych przez wesz ludzką nosLnazwę.wsząwicy (pedicufosis). W przypadku Vszawicy głowy (pediculosis capitis), wskutek ukłucia wszy następuje wyciek z rany płynu surowiczego, który skleja włosy. Przy wszawicy odzieżowej (pediculosis vęst-imenti) ukłucia przez wszy wywołują odczyn skórny w postaci zaczerwienienia oraz świąd, w wyniku czego człowiek drapie się, co sprzyja powstawaniu zakażeń bakteryjnych.

Największe znaczęnięjrnają wszy w epidemiologii chorób zakaźnych. Wesz odzieżowa przeno-si na człowieka zarazki duru plamistego epidemicznego (.Rickettsia prowazeki), toętfki duru powrotnego (Borreliarecurrentis) oraz riketsje gorączki okopowej (Rickettsia ąuintana). Naturalnym

kM C M0(j (Olflip. C ecu ii Py/

* _s i

V^J h