klsti413

442

{. MOSZYŃSKI! KULTURA LUI

ogniskiem, gdzie ten krój występuje w postaci bardzo typowej, są Karpaty wschodnie. W zapadłych wsiach Beskidu u Bojków spotykamy koszule kobiece bez rozporka zprzodu, krótkie, zupełnie pozbawione kołnierza i przyramków (fig. 402). Są to poprostu dwa prostokątne płaty, zmarszczone w górnym założonym brzegu przez ściągnięcie go na tasiemkę. Rękawy mają wszyte między owe płaty; a część rękawów u szyi również jest zebrana na tasiemkę i pomarszczona. O ile kobieta, nosząca taką koszulę, karmi, dziecko dostaje się do piersi przez niezeszytą szczelinę między płatem przednim a rękawem.

460. Żadnych wyszywań naramiennych na takiej koszuli w Karpatach niema. Natomiast mają je koszule podolskie i ukraińskie podobnego kroju, ale zaopatrzone w rozporek zprzodu (fig. 403, 2). Wyszywania naramienne nie rozwinęły się jednak z pewnością na tle tego typu. Powstały najprawdopodobniej na typie poncho, skupiając

402. Koszula kobieca. Kalne, pow. Skole, Karpaty ruskie (Polska). Rys. autor.

się i rodząc dokoła szwu, łąęzącego stan z rękawem. Ten więc motyw zdobniczy był pierwotnie obcy koszuli marszczonej bez-przyramkowej.

Drobne marszczenie odzieży przez formowanie składek na wilgotnym materjale i suszenie złożonego w ten sposób na słońcu stosowane było już w starożytnej Grecji, a w regjonie co najmniej płd. - wschodnich Karpat znane było zapewne już w czasach niezmiernie dawnych. Za tern przemawiają wizerunki kobiet barbarzyńców na płaskorzeźbie z Adam-klissi, datującej z czasów rzymskich. Dziś jeszcze drobne marszczenie materjału jest motywem zdobniczym, nadzwyczajnie łubianym w Karpatach i w niektórych okolicach sąsiednich. Bywa stosowane i do koszul męskich, a także — do spódnic i nawet do płóciennych męskich spodni.

Jeśli teraz wrócimy do pytania, postawionego w § 458, o pochodzeniu opisanego tam kroju przyramkowego marszczonego, to odpowiedź na nie, podyktowana wskazówkami etnogeografji i typologji, wypaść mogłaby przy dzisiejszym stanie badań w tym sensie, że wspomniany krój powstał dzięki skrzyżowaniu się przyramkowego gładkiego z bezprzyramkowym marszczonym. W świetle tej odpowiedzi szczególnie zajmujące byłoby, że znaczna część kobiet północno-sło-wiańskich przyodziewa się w koszule, które najprawdopodobniej po-