klsti454

482

k. Moszyński: kultura ludowa słowian

sze domostwa palowe Bośni (fig. 441 i 452). Poza granicami Słowiańszczyzny spotykamy najczystsze okazy slegowego dachu w połączeniu ze zrębową budową ścian w Szwajcarji, Skandynawii i u sąsiadujących z Wielkorusią Finów zachodnich oraz wschodnich. Niektóre najprymitywniejsze spichrze zrębowe szwajcarskie i skandynawskie są prawie identyczne względem takichż spichrzów poleskich i fińskie)). Przy innej konstrukcji ścian (mur, pruski mur i t. d.) powtarza się ta sama budowa w północnej Afryce oraz w Azji (na Kaukazie, w Chinach, Mandżurii etc.). Jest to niewątpliwie typ prastary, oddawna współzawodniczący z dachem na sochy.

440. Stodoła (pi e v u i k); konstrukcja dachu na luźny zrąb (dach jest asymetryczny w profilu wzdłużnym: szczyt widziany na zdjęciu jest znacznie wyższy od przeciwległego końca dachu). Dorkovo, Rodopy zachodnie. Fot. autor.

41)8. O ileby slegowa konstrukcja z reguły występowała w związku i. ze zrębową budową ścian, a przedewszystkiem w związku ze zrębem w szczycie, tedy możnaby sądzić, że rozwinęła się z konstrukcji na luźny . zrąb. Z niektórych okolic bułgarskich, anatolijskich, nadwołżańskich, szwajcarskich i t. d. znamy bowiem budowle gospodarskie i inne, kryte w sposób mniej lub więcej podobny do pokazanego na rys. 440.

W pewnych okolicach Europy, Azji i t. d. spotykamy zresztą luźny zrąb także w zastosowaniu do ścian. — Że dachy, budowane na luźny zrąb, mogły wynikać na stosunkowo bardzo niskich stopniach rozwoju budownictwa, świadczą kryte w ten właśnie sposób tymczasowe, niepo-siadające ścian, schroniska Indjan południowej Ameryki. Nic zaś łatwiejszego, jak wyobrazić sobie, żo konstrukcja na slegi, to jest na ścianę szczytową w tej formie, w jakiej ją pospolicie widzimy np. na Polesiu (fig. 438 i 439), wynikła, po-prostu przez uściślenie luźnej budowy szczytu, to jest na tej samej drodze, na jakiej niewątpliwie powstały dzisiejsze ścisłe ściany zrębowe z dawniejszych luźnych. I tu jednak, jak we wszelkich tego rodzaju zagadnieniach (— powtarzać to musimy aż nadzbyt często —) mogą rozstrzygnąć tylko bardzo dokładne badania etnogeograficzne.

499. Narazie, wbrew tym przypuszczeniom, zaznaczamy,, że nie^ jest wyłączone, iż dach siegowy wywodzi się genetycznie od dachu na sochy, mianowicie od dachu na sochy szczytowe. Za tern mogłoby przemawiać zwłaszcza porównanie konstrukcji niektórych zdwojonych ściankowo-póldaszkowych, wielkich szałasów tubylców syberyjskich z konstrukcją zajmujących slegowych dachów słowiańskich, posiadają-