klsti470

498

i. Moszyński: kultura ludowa słowian

Zasiąg takiej przy słupowej ściany, wychodząc z południowej Małopolski \ kieruje się na zachód ¹ ²; widzimy togo rodzaju ściany niektórych okolicach Słowaczyzny, Moraw, Śląska pruskiego, Czech, z-właszcza północnych, oraz w sąsiedniej Saksonji. Ku północnemu zachodowi sięgają one do Łużyc, zaś ku zachodowi do Sachsen-AJten-burg. A. Dachler starał się objaśnić ten oryginalny sposób budowy, przyjmując, że został odziedziczony po dawnych ścianach lepionych lub plecionych. Jakoż istotnie w niektórych okolicach Czech i Słowaczyzny mają się znajdować przysłupowe ściany wylepione z gliny. Niezależnie od Dachlera na podobny pomysł wpadł St. Hupka. Powołał się on na przysłupowe ściany stodół oraz na pewien ślad w nomenklaturze, jakoby mający przemawiać za tern, że zanim zaczęto układać przysłupowe ściany z belek, pleciono je z chróstu. Objaśnienia te nie są wcale nieprawdopodobne. Należy jednak pamiętać, że

właśnie na terenach, zajętych dziś poczęści przez konstrukcję zrębowo - przysłuż nową, łub też w bozpośred-niem ż niemi sąsiedztwie, już w czasach przedhistorycznych, i to od bardzo dawna, ukazują się budowle, konstruowane w zupełnie 447. Ściana przysłupowa (dom mieszkalny). Okolica Próbny sposób. Szczegół-Rudawy pod Krakowem, Małopolska. Rys. autor. ^nie miarodajne są tu dla

nas znaleziska z okresu bronzu z Buch pod Berlinem. Tam bowiem znaczna ilość śladów pozostawionych przez domy pozwoliła jaknajdokładnicj określić budowę ścian. Otóż składały się one, zupełnie podobnie jak ściany dawnych chat małopolskich ze słupów, wbitych w ziemię, do których od strony wewnętrznej przytykały poziomo ułożone bale. Zewnątrz powierzchnia ścian była polepiona gliną, trzymającą się niekiedy, jak to można wnosić ze znalezisk, na jakiejś plecionce z chróstu, pokrywającej bale, a mającej zapewne analogię w drązkowaniu ukraiń-

¹ W niektórych wsiach, położonych na zachód od Krakowa, ściana przysłu-powa rozpowszechniła się zresztą odniedawna i bywa używana głównie, czy wyłącznie, przy starych chatach, których ściany nie mogą już służyć jako pewne oparcie dla dachu.

Z przysłupową ścianą nie należy mieszać podobnej do niej zewnętrznie łątkowej (§ 515) w odmianie, pospolicie spotykanej naprzykład u stodół etc. w dorzeczu środkowego Sanu, a dalej pod Poczajowem, Krzemieńcem, Ostrogiem i t. p. Być bardzo może, że ostatnia podległa wpływom przysłupowej, o tyle jednak tylko, iż do stojących nie przy ścianie, lecz wewnątrz niej wypazowanych słupów (§515) dodano zastrzały (fig. 447, b), właściwe konstrukcji przysłupowej.