klsti492

520

i. Moszyński: kultura ludowa

niczy wkracza on daleko w głąb środkowej Azji, gdzie jednak ma postać ruchomej pokrywy, a więc upodabnia się do klosza piekarskiego (§ 371). On też służy Baszkirom przy dymieniu skór (§ 353) i t. d. Bardzo rzadko większe piece tego typu miewają kształt regularnej kopuły a w rzucie poziomym dają regularny okrąg; często są nader nieprawidłowe i tworzą niekiedy formy przejściowe do pieców podługowatycli o rzucie poziomym, mniej więcej zbliżonym do owalu. Piekarniane piece ostatniego rodzaju również spotykamy daleko w Azji; do nich to bowiem zapewne zaliczyć wypadnie owe „wybudowane na dworze gliniane owalne piece“, w których (według jednego z rosyjskich autorów) Kaczynki, zamieszkujące na północny wschód od Ałtaju, pieką swe niewielkie chleby.

O ile wyżej opisany typ pieca bywa konstruowany z gliny lub też z kamieni i gliny, o tyle następny, zasługujący tu na uwagę, układa się wyłączmcTz luźnych kamieni (fig. 462). Na tery tor j ach białoruskich miewa on zwykle kształt nieco kopulasty spłaszczony; często

bywa u podstawy czworokątny; otworu wgórze nie posiada. Ten typ pieca służy północnej części wschodnich Słowian, Bałtom, Finom i Baszkirom jako piec łaziebny.

Trzeci wreszcie typ prymitywnego pieca przedstawia co do kształtu mniej więcej fig. 461, b. Ten typ, lub od niego w prostej linji pochodzące, spotykamy w Azji wschodniej i środkowo-zachodniej włącznie ze wschodnim skrawkiem Europy (nad środkową Wołgą i w południowym Uralu) u wielu ludów tureckich (u Kirgizów, Baszkirów i Tatarów kazańskich) oraz u północnych Chińczyków, Koreańczyków etc. W otwór, względnie otwory, znajdujące się w górnej jego części, z reguły wmurowywane są kotły. W kotłach tych gotuje się strawę; innemi słowy piece opisanego tu typu grają dokładnie takąż rolę, jak nasze współczesne kuchnie i całkowicie zastępują ogniska. Górna platforma tych, niekiedy bardzo

wypieku, szeroko rozpowszechnionego m. i. we wschodnim Turkiestanie, w Syrji, w Transkaukazji i wogóle w południowo-zachodniej Azji). — Dokładnie określony jest kształt piekarskiego pieca syryjskiego w czasopiśmie Globus (t. 56, r. 1893, str. 194); „Man baut aus Thon einen kuppelformigen, oben weit offenen Ofen auf“. Codo kopulastych pieców Kaukazu patrz np. „Mat. po etn. Rossii“, 1.1, r. 1914, str. 70, rys. 24.