klszesz099

L. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN

Fig. 55. Naczynie z wodą do mycia zawieszane na ścianie¹. Bułgaria (bliższych danych o proweniencji brak). — Wg E. Petevoj (INEMS t. 12, r. 1936, s. 57).

838

Fig. 56. Ul pleciony ze słomy, ściowo kryty zabarwioną poi naśladującą kształt twarzy li kiej. Słowaczyzna. — Wg A. clavika (Umśni na Slovem z. 9, Lidove umśni, b. d., fig. 11

biarskiej sztuki Słowie Nadawanie bowiem dj wnianym i glinianym di bnym czarkowatym r czyniom do wody czy pi nów postaci (wodnego I innego) ptaka jest zw czajem dość rozpows: chnionym w różnych sti nach świata i niewątpliv bardzo dawnym, Z di giej strony nie należy dnak zapominać, że w s sunkowo późnych czasach szły na Wielkoruś przez wschodni Bałt liczne zachodnio-europejskie ptakokształtne naczynia metalowe; n gły więc co najmniej przyczynić się do rozpowszechnienia obcl dzących nas wj^robów drewnianych.

Bardzo zajmujący i zapewne dość stary jest dalej motyw łba wzgl. popiersia końskiego, występujący w rzeźbie pełnej (oraz w grubych wycinankach z desek czy dranic) głównie na północy lub raczej północnym wschodzie Mało-i Białorusi oraz na Wielkorusi w związku z architekturą i sprzęciarstwem. Motyw ten spotykamy także w innych krajach słowiańskich, ale na ogół bez porównania rzadziej. Charakterystyczny jest on natomiast dla pewnych obszarów północno-germańskich (włącznie z częścią Niemiec), skąd też może został przyniesiony na północną Ruś (choć i odwrotna droga nie jest, jak na dziś, zupełnie wykluczona). Ciekawe, że nawet dla tego rodzaju zabytków rzeźbiarskich z zapadłych kątów Słowaczyzny, jak na przykład zajmujący, choć oczywiście nie czysto ludowy co do pochodzenia detwański lichtarz, wyol żony w dziele Jurkovióa Prace lidu naśeho (r. 1905, tabl. 30) zr dujemy uderzające odpowiedniki w Skandynawii-'.

¹ Forma antropomorficzna jest zupełnie wyjątkowa.

- Cf. Peasant Art in Sweden, Lapland & Icoland, r. 1910, fig. 50 (ci. też fig. Podobne świeczniki znane są i w Sławonii (H. Bossert, Volksknnst in Eur r. 1926. tal)!. 82 fig. 12).