klszesz151

I. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN

cza pawie lub wzięte ze skrzydeł ptaków drapieżnych, albo haczykowato wygięte, wyrwane z ogonów kaczorów, bardzo chętnie przyozdabiają także swe głowy mężczyźni; nie pogardzają oni również całymi skrzydłami ptasimi; tylko wobec powszechnego u nich noszenia nakryć w rodzaju czapek czy kapeluszy przytwierdza się pióra czy skrzydła do owych nakryć. Najczęściej można widzieć tego rodzaju ozdoby w regionie karpackim i sąsiednim, co jednak wcale nie znaczy, aby ich gdzie indziej nie było. Huculi przytwierdzali na swych czarnych, białych lub nawet zielonych (sic!) kapeluszach pióra strusie, pawie,

Fig. 180. Wycinanki kurpiowskie. Polska. Wysokość ok. 20 cin.; 1. — niebieska, 2. — czerwona, 3. — ciemnogranatowa. — S. Udziela, Wycinanki ludu polskiego, b. d., tabl. 11 fig. 1, tabl. 14 fig. 1 i tabl. 12 fig. 3.

kogucie, głuszcowe, jastrzębie itp., także — całe barwne skrzydła sójki, a nawet ogony wiewiórcze;. Pokucianie z okolic Czortowca etc. zdobili słomiane kapelusze piórami pawi i swojskich kaczorów. O góralach tatrzańskich z początku w. XIX mamy wiadomości, że dokoła główki ich kapeluszy sterczały pióra jastrzębie, sokole lub orle, albo znów cietrzewie czy głuszcowe; w czasach późniejszych zatykają oni przy kapeluszach takie pióra pojedynczo: orle, sokole, cietrzewie, kogucie. Zresztą czapkę z pawim piórem mogłeś spotkać gęsto po całej Mało-i Wielkopolsce. Także Mazowsze i Ruś północna, nie wyłączając północnej Wielkorusi, dość lubowały się w piórach, zwłaszcza pawich.

Za bardzo ciekawy można uznać zwyczaj dziewcząt ukraińskich z południowej Kijowszczyzny sporządzania sobie naczolnika z piór. Używa się do tego zielonych, metalicznie lśniących piór kaczych, głównie wygiętych piórek z ogona kaczorów; końce tych piórek ujmuje się między dwie zeszyte ze sobą tasiemki i całą ozdobę umocowuje poziomo na czole poniżej wianka w ten sposób, że wierzchołki piór skierowane są ku dołowi na kształt wisiorków. Jest to ozdoba najdokładniej odpowiadająca naczolnikom paciorkowym i metalowym (§ 685).

Fig. 181. Wycinanki łowickie. Poiska. — „Ziemia" t. 4, r. 1913, s. 252, 228, 232, 268, 264 i 272.

Jednak bodaj jeszcze bardziej zajmujące jest przybieranie piórami przez dziewczęta i kobiety słowiańskie okolicy skroni. Jak zobaczymy, tę samą mniej więcej część głowy stroją też Słowianki bałkańskie za pomocą paciorkowych i metalowych wisiorków skroniowych (§ 6,86); co ważniejsze na skroniach też były noszone najczęściej — jak dobrze wiadomo ze znalezisk wczesnohistorycznych — dawne zausznice, o których L. Niederle pisze, iż niesłusznie otrzymały taką właśnie nazwę, ponieważ „zwisały na skronie bądź za uchem, bądź przed nim, a z pewnością częściej przed nim“. Do przyszłych ba-