P8162305 BMP

634 Lalka — Opracowanie chodził na spacery do Łazienek, jeździł Alejami Ujazdowskimi. Place, pałac* ogrody, kościoły warszawskie są wspominane i opisywane w sposób tak realny, że z Lalką można było zwiedzać miasto jak z przewodnikiem. Warszawiacy, kierując sm opisem Prusa, umiejscowili sklep Wokulskiego pod numerem 9 na Krakowstn Przedmieściu i wmurowali tablicę pamiątkową na cześć (fikcyjnego przecież! t bohatera. W ten sposób świat przedstawiony powieści stopił się z rzeczywistością.

KOMPOZYCJA POWIEŚCI

Kompozycja Lalki (a więc dobór składników świata przedstawionego, ich ukłac i wzajemne powiązanie) jest skomplikowana, bogata i ściśle przemyślana, a jednak współcześni Prusowi krytycy czynili z niej główny zarzut wysuwany wobec powieści, wytykając chaos, przypadkowość, brak spójności i logiki konstrukcji. Nie podobało im się także rozbicie narracji na opowiadanie wszechwiedzącego narratora trzecio-osobowego oraz pierwszoosobową narrację Ignacego Rzeckiego. Nowatorskie ukształtowanie powieści zastosowane przez Prusa w Lalce wynikało jednak z podstawowych wymogów krytyki pozytywistycznej - obiektywizmu, realizmu, dokonania szerokiego przeglądu problemów współczesnej rzeczywistości.

Prus - powieściopisarz z bogatym dziennikarskim doświadczeniem - był znakomitym obserwatorem, a przy tym posiadał niezwykle żywą fantazję. Wiedział zatem, że w rzeczywistości życie nigdy nie układa się w geometryczną logiczną całość, że składa się ona właśnie z kalejdoskopu różnych, szczątkowych epizodów, czasem chaotycznych, czasem pozbawionych celu, czasem niepotrzebnych. Plan powieści nie mieści się w żadnym schemacie, pisarz wykorzystał natomiast twórczo różne znane schematy powieściowe. Zastosował w swoim dziele kompozycję panoramiczną, obejmującą wiele postaci i wątków. Aby sprostać wymogom realizmu, ukazania, „zbliżenia” się do prawdziwego życia, buduje Lalkę z wielkiej ilości sugestywnych, plastycznych obrazków, czyli wyraziście naszkicowanych sytuacji, epizodów, i tzw. szkiców fizjologicznych (obrazków przedstawiających jakiś społeczny typ, zawód, klasę, mieszkańców określonej dzielnicy, miasta itp.). Odchodzi jednak od utartej konstrukcji powieści-panoramy wiążąc obrazki i szkice w spójną całość, ukazując ich wzajemne relacje, związki, poprzez podporządkowanie ich akcji powieści. Kolejną konstrukcyjną komplikacją jest osadzenie wydarzeń i obrazów teraźniejszych w szerszym tle historycznym, wprowadzenie motywu przemijania, przemienności pokoleń, poprzez włączenie do powieści fragmentów pamiętnika Ignacego Rzeckiego. W ten sposot powstał utwór będący równocześnie powieścią — panoramą społeczną, powieścią o miłości, wreszcie powieścią — kroniką życia kilku pokoleń.

Pierwszym, narzucającym się uwadze czytelnika zabiegiem konstrukcyjnym, jest dwugłos narracyjny. Obok obiektywnego, bezimiennego, wszechwiedzącego narratora, który opowiada o wydarzeniach mieszczących się w przedziale czasowym lat 1878-1879, występuje drugi narrator, opowiadający o przeszłości i w subiektywny