P8164432 BMP

6S6 Lalka — Opracowanie

niezatarty ślad w ludzkiej pamięci i będą miały swoich kontynuatorów. Słowa te odnoszą się także do Rzeckiego - jego heroicznej dobroci, prostoty, wyznawanej całe życie rycerskiej, żołnierskiej etyki, miłości, moralności i altruizmu.

LALKA - NAJWYBITNIEJSZA POLSKA POWIEŚĆ REALIZMU

KRYTYCZNEGO

Wszystkie omówione wyżej elementy struktury Lalki dowodzą, że powieść B. Prusa jest najdojrzalszym przejawem dziewiętnastowiecznego realizmu w literaturze polskiej, zwanego też realizmem krytycznym. Lalka posiada wszystkie cechy powieści tego typu. Jest to długi utwór epicki, pisany prozą, fabularny, o skomplikowanej strukturze, na którą składają się:

a)    konkretny, mający odniesienia historyczne, czas;

b)    dokładnie przedstawione miejsca akcji;

c)    kreacje bohaterów o wyraźnie zarysowanej osobowości, a zarazem typowych, reprezentatywnych dla swej warstwy społecznej, a nawet pokolenia cech; ich postępowanie jest motywowane przez czynniki zewnętrzne, psychologiczne, a także biologiczne;

d)    zdarzenia o wysokim stopniu prawdopodobieństwa, z których zbudowana jest wielowątkowa fabuła (wątek główny i poboczne);

e)    świat przedstawiony, będący panoramicznym obrazem życia zbudowany na podstawie studiów z natury, rzetelnych obserwacji, opisany szczegółowo i ukazany tak, by stworzyć iluzję bezpośredniego obcowania z rzeczywistością;

f)    narrator obiektywny, wszechwiedzący, którego rola jednak maleje, staje się on coraz mniej widoczny, zastępują go bohaterowie; miejsce narracji zajmują obrazy, sceny, dialogi i coraz bardziej skomplikowana sfera znaków i znaczeń;

g)    bogactwo środków stylistycznych zarówno w narracji jak i w dialogach i monologach wewnętrznych.

Ponadto powieść realizmu krytycznego jest zwykle wyrazem krytycznego nastawienia autora do przedstawionej rzeczywistości. Prus piętnuje w Lalce pozostałości feudalizmu, konserwatyzm arystokracji, nędzę proletariatu, bezwzględność, chciwość, bogacenie się kosztem innych. Na tle rozkładu społecznego ukazuje bohaterów, którzy marnują swe możliwości i wysiłki, chcąc coś zmienić, a którzy spotykają się z niezrozumieniem i dezaprobatą środowiska.

Należy także pamiętać, iż powieść jest strukturą elastyczną, swobodną, pozbawioną ścisłych rygorów. Obejmuje wiele zjawisk życiowych, ogromny materiał poznawczy. W każdym utworze zostaje on przetworzony w swoisty sposób. Tak też jest w Lalce, która ma, obok omówionych wyżej, własne cechy strukturalne.