P8162359 BMP

Lalka — Opracowanie 635

sposób komentujący aktualne wydarzenia. Jest nim stary subiekt Rzecki, wypowiadający się w swym pamiętniku.

Pamiętnik starego subiekta jest złożony z dziewięciu odcinków — wstawek do powieściowego opowiadania. Wprowadzenie drugiego narratora sprzyja urozmaiceniu struktury fabularnej. Wpływa również na czytelniczą ocenę przedstawionej rzeczywistości — patrzymy na nią z innej, skrajnie subiektywnej perspektywy. W Pamiętniku starego subiekta autor poszerza perspektywę czasową, pogłębia ocenę postaci. Obraz rzeczywistości jest w nim często przerysowany, obciążony poglądami, fobiami, dziwactwami narratora — bohatera. Pamiętnik... ma wreszcie niezwykły urok ze względu na zawarte w nim ciekawe, indywidualne spojrzenie na świat, pełne dobrotliwej ironii i autoironii oraz subtelny, ciepły humor. Jest ozdobiony głębokimi, nierzadko gorzkimi refleksjami filozoficznymi, dotyczącymi ludzi, zdarzeń i świata, w którym panu Ignacemu przyszło żyć.

Zdarzenia i sytuacje wspomniane w Pamiętniku...:

Tom I

1.    Dzieciństwo Ignacego Rzeckiego, wspomnienie o ojcu, żołnierzu napoleońskim, jego kompanach i ciotce Raczkowej.

2.    Terminowanie małego Ignasia w sklepie Jana Mincla na Podwalu (patriarchalna atmosfera, niemiecka i kupiecka solidność).

3.    Komentarze, spekulacje Rzeckiego związane ze zmianami dokonanymi przez Wokulskiego w sklepie i dotyczące jego trybu życia.

4.    Udział Rzeckiego i Augusta Katza w kampanii węgierskiej 1848 r.

5.    Refleksje związane z wyjazdem Wokulskiego do Paryża i z pogłoskami o jego staraniach o względy panny Łęckiej.

6.    Wspomnienie przeszłości Wokulskiego począwszy od 1857 r.: sklep Hopfera, uparte dążenie do zdobycia wiedzy, studia w Szkole Głównej, udział w powstaniu, syberyjskie zesłanie, powrót w 1870 r., małżeństwo z Małgorzatą Minclową, odziedziczenie po jej śmierci sklepu Minclów, wyjazd do Bułgarii, powrót stamtąd z dużym majątkiem.

7.    Kamienica Łęckich i jej mieszkańcy (pełne humoru rodzajowe obrazki związane z osobami: rządcy Wirskiego, studentów, baronowej Krzeszowskiej, pani Stawskiej i jej matki, pani Misiewiczowej).

Tom II

1.    Przytoczenie komentarzy, plotek, ocen krążących o Wokulskim wśród warszawskiego kupiectwa.

2.    Proces o lalkę pomiędzy baronową Krzeszowską i panią Stawską.

3.    Smutne refleksje w związku ze sprzedażą sklepu przez Wokulskiego, plany Rzeckiego, by ożenić Wokulskiego z panią Stawską.

4.    Nowe porządki w sklepie pod rządami Szlangbauma — stary subiekt nie może zrozumieć zmian zachodzących wokół, czuje się stary i niepotrzebny, przewiduje rozruchy antyżydowskie, komentuje zachowanie Wokulskiego.

5.    Rzecki niedomaga, choruje, lęka się o przyjaciela w związku z pogłoskami o jego podróży, śmierci itd.