P8162933 BMP

Lalka - Opracowanie 641

natychmiast, już z pierwszej rozmowy z Rzeckim, poznajemy jego charakter i motywy działania. W następnych rozdziałach pojawiają się informacje o kolejnych zabiegach, działaniach i staraniach Wokulskiego, pragnącego zbliżyć się do panny Łęckiej. Bohater poznał ojca Izabeli, grywającego w karty w resursie kupieckiej i przegrywał do niego drobne sumy, wykupił jego weksle, nabył wyprawowy serwis i srebra panny Izabeli, wspomógł ochronkę prowadzoną przez ciotkę panny Łęckiej. Kupił powóz i konie, uczy się angielskiego, dał hojny datek na cele charytatywne w czasie Wielkopiątkowej kwesty. Odnosi także sukcesy handlowe, rozbudowuje sklep, tworzy spółkę do handlu ze Wschodem z kapitałami arystokratów, co pozwala mu dostać się na warszawskie salony. Rozwija też działalność filantropijną, pomagając furmanowi Wysockiemu, jego bratu i pannie Mariannie, którą umieścił u magdalenek, a potem wyposażył, by mogła zacząć uczciwe życie. Chcąc zrobić Izabeli przyjemność kupuje od baronowej Krzeszowskiej ulubioną klacz barona i wystawia ją do wyścigu, następnie pojedynkuje się z Krzeszowskim. Coraz częściej bywa w salonach, jest przyjmowany przez arystokratów i wszędzie spotyka pannę Izabelę. Wreszcie kupuje kamienicę Łęckich. Sukcesy majątkowe Wokulskiego nie idą niestety w parze z miłosnymi. Bohater znosi kolejne dowody lekceważenia ze strony ukochanej, ale... do czasu. Cezurę wewnętrzną w historii tej pary stanowi jedno wydarzenie - obiad u Łęckich (tom I, rdz. XIX): pojawienie się Starskiego, kokieteria Izabeli, a także nieporozumienia w związku ze sprzedażą kamienicy powodują kryzys i demonstracyjny wyjazd Wokulskiego do Paryża. Jest to punkt zwrotny w rozwoju akcji.

Tom II jest mniej zwarty. Akcja ma tu nierówny rytm — od klęsk do pozornych sukcesów, od złudzeń i iluzji do odkrywania prawdy o ukochanej. Początek tego tomu zawiera opis depresji Wokulskiego. Mrocznej atmosfery cierpień nieszczęśliwego bohatera nie rozjaśniają nawet obrazy dziewiętnastowiecznego Paryża — stolicy zbytku. Dla Wokulskiego nie mają także znaczenia sukcesy finansowe. Wyraźny jest kontrast pomiędzy stanem psychicznym postaci a rozwojem wypadków związanych z jej życiem zawodowym.

Kolejna sekwencja to pobyt w Zasławku, gdzie w sielankowej scenerii lasów i ruin Wokulski uzyskuje nadzieję na rękę Izabeli (tom II, rdz. VI). Powrót do Warszawy jest początkiem pasma sukcesów towarzyskich bohatera w arystokratycznych salonach już jako narzeczonego panny Łęckiej, połączony z kolejnymi rozczarowaniami wywołanymi salonową kokieterią Izabeli wciąż otoczonej wielbicielami. Pisarz skomplikował towarzyskie konfiguracje przez wprowadzenie na scenę pani Stawskiej, zdaniem Rzeckiego doskonałej kandydatki na żonę pana Stanisława. Komplikacja ta jest jednak całkowicie pozorna, zważywszy, że wywołana jest wyłącznie złudzeniami starego subiekta, marzącego o szczęściu przyjaciela. Wokulski darzy Stawską szacunkiem i sympatią, niczym więcej.

Powodem kolejnego kryzysu jest podsłuchana w pociągu (analogia do sceny z końca tomu I) rozmowa Łęckiej ze Starskim, co prowadzi do katastrofy — zerwania z Izabelą. Wreszcie pojawia się scena, w której, podobnie jak na początku, radca Węgrowicz i ajent Szprot plotkują, tym razem u łoża chorego Rzeckiego, na temat Wokulskiego.

Po nieudanej próbie samobójczej Wokulski popada w depresję (analogia do scen z początku tomu II), mimo zabiegów pani Wąsowskiej nie chce pogodzić się z Izabe-