Stefan Zarski Zofia Drozdowska Kuban KREGOSLUP twoj, moj, nasz s13

anatomicznego; przy czym najbardziej nieekonomiczna w tym względzie jest pochopna działalność amatorska.

Fizjologicznym podłożem ruchu jest skurcz mięśni. Jednak nie każdy ich skurcz wyzwala ruch. Część pracy mięśniowej użytkowana jest w inny sposób; mianowicie skurcz powoduje jedynie usztywnienie mięśnia, który spełnia wtedy rolę stabilizatora danego odcinka ciała. Jeżeli np. chcemy poruszać dłonią, to oprócz skurczu mięśni przedramienia, wywołującego ruchy palców i nadgarstka, dochodzi jednocześnie do wzmożonego napięcia mięśni ramienia i barku, stabilizującego w odpowiedniej pozycji całą kończynę, co zwiększa ruchową sprawność dłoni.W tym rozumieniu każde zachowanie, wyzwalające pracę mięśniową, wiąże się z naszą motoryką. Przyjmując za podstawę skurcz mięśni, możemy wyodrębnić trzy fazy odróżniające się rodzajem pracy mięśniowej:

1)    ruch, który wywołuje zmianę położenia części lub całego ciała w stosunku do otoczenia, wyzwala prace mięśni zależnie od zakresu, ekspresji i powtarzalności danej czynności;

2)    pozycja, która powstaje na skutek ruchu zmieniającego położenie ciała, wyzwala pracę wyłącznie tych mięśni, których skurcz utrzymuje wybraną pozycję;

3)    wysiłek, którego stałym komponentem jest zarówno ruch, jak i pozycja, wyzwala największą pracę, obejmującą niemal cały system mięśniowy, a skurcz niektórych grup mięśni osiąga nierzadko swoje maksimum.

W czasie powtarzających się w życiu codziennym zajęć wytwarzają się stereotypy ruchowe, które charakteryzują się albo uczestnictwem wszystkich faz motorycznych, albo dominacją jednej z nich. Wiąże się to głównie z pracą zawodową, uprawianiem sportu czy też obowiązkami domowymi i szkolnymi. Wykształcone i utrwalone stereotypy czynnościowe stają się czynnikiem rytmizującym nasze życie. Racjonalne używanie ich korzystnie wpływa na ustrój, ponieważ zmniejsza wyczerpywanie się mechanizmów biologicznych.

Osiowe położenie w układzie szkieletowo-mięśniowym obarcza kręgosłup wieloma zadaniami, których niezakłócone wykonywanie ma istotną wartość nie tylko dla statyki, lecz także motoryki naszego organizmu (ryc. 1.). Bez kręgosłupa nie moglibyśmy zachować pionowej sylwetki, niemożliwe byłoby utrzymywanie jakiejkolwiek pozycji i wykonywanie podstawowych dla naszej egzystencji czynności np.: lokomocyjnych, czyli chodzenia: instrumentalnych czynności rąk, bez których nie można wyobrazić sobie żadnej pracy fizycznej; orientacyjnych, związanych z fizjologią wielu nader ważnych dla naszego istnienia narządów umieszczonych w obrębie głowy (mózg, oczy, uszy), która osadzona jest na kręgosłupie, jak na osi obrotowej. Fakt posiadania głowy na karku, tak często przytaczany w powiedzeniach metaforycznych, określających rozumne i umiejętne działanie, ma tu swój dosłowny wykładnik anatomiczny.

13