Ruch jako jedna z metod zapobiegania potencjalnym chorobom kręgosłupa, zwłaszcza u osób z wrodzonymi wadami, może i powinien występować w różnych formach. Winien być odpowiednio dobrany i dawkowany: w zależności od wieku, stanu ogólnego pacjenta, stanu jego kręgosłupa, rodzaju pracy zawodowej, warunków życia, nastawienia psychicznego i indywidualnych upodobań.
Ruch to nie tylko właściwie dobrane różnorodne ćwiczenia fizyczne, to również: spacery, turystyka, gry i zabawy ruchowe, taniec, sport - zwłaszcza pływanie, całlanetics, aerobic, stretching, zajęcia domowe połączone z wysiłkiem, praca w ogrodzie.
Bardzo ważne: co dla kogo i ile. Byłoby chyba małym nietaktem zalecać listonoszom po pracy spacer.
Dla tych, którzy pracują w wymuszonych pozycjach - z długotrwałymi napięciami różnych grup mięśniowych - spacer na świeżym powietrzu, turystyka stosowana systematycznie, mogą zapobiec bólom krzyża. Dynamiczna praca mięśni poprawia ich ukrwienie, sprężystość, elastyczność, pośrednio oddziałuje nie tylko na kręgosłup, ale i wszystkie stawy.
Zarówno w profilaktyce, wadach postawy kręgosłupa niezwykle ważną rolę spełnia pływanie (zwłaszcza na plecach) oraz ćwiczenia w wodzie. W wodzie uzyskuje się odciążenie, zmniejsza się napięcie mięśni, przyparcie powierzchni stawowych. Ruch w wodzie jest możliwy nawet przy bardzo osłabionych mięśniach oraz bólu zarówno mięśni, jak i stawów.
Zajęcia ruchowe powinny być stosowane z umiarem, poprzedzone właściwym treningiem - czyli łagodny początek i stopniowo zwiększany stopień trudności i wysiłku.
Poranna gimnastyka - wzmacniająca mięśnie brzucha, grzbietu i pośladków, wykonywana przeważnie w pozycjach leżących na plecach, na brzuchu i w klęku podpartym - jest jedną z podstawowych form zapobiegania bólom krzyża. Częste są przypadki pojawienia się nagłych bóli kręgosłupa przy wykonywaniu najprostszych porannych czynności, jak mycie zębów czy sznurowanie butów. Dlatego tak ważna jest proponowana przez nas poranna mobilizacja - czyli kilka ćwiczeń. Po solidnym przeciąganiu się, kilku głębokich oddechach - proponujemy ćwiczenia (fot. 2, 3, 4, 6, 10, 12, 13, 15, 16, 19, 21).
Po czym marsz na palcach, na piętach, z książką na głowie.
10. Aktywny wypoczynek na działce, praca w ogrodzie
Ruch, praca na świeżym powietrzu, zwiększony wysiłek - wszystko to traktuje się zazwyczaj jako idealne, bo przecież naturalne lekarstwo na wszelkie patologie wynikające z siedzącego trybu życia i bierności fizycznej. Stąd wśród „umy-
77