str 048 049 (3)

29. KTO NAS OBDARZYŁ PRZYSŁOWIEM?

Źródłem wielu przysłów, obiegowych dziś zwrotów przysłowiowych i aforyzmów jest literatura. Trafne, krótkie ujęcie sytuacji, lapidarnie wyrażona życiowa czy filozoficzna prawda, zręczny dowcip, oderwały się od kart książki i zaczęły żyć samodzielnie podlegając prawom literatury ludowej i stając się własnością szerokich kręgów społecznych. Przypomnijmy sobie, komu zawdzięczamy następujące powiedzenia:

1.    Pan każe, sługa musi.

2.    Ptak ptakowi nie dorówna.

3.    I ty mu wierzysz, biedna dziewczyno.

4.    My rządzim światem, a nami kobiety.

5.    Serce nie sługa, nie zna co to pany.

6- Przyszła kryska na Matyska.

7. Diabeł się w ornat ubrał i ogonem na mszę dzwoni.

8l Z tym największy jest ambaras, żeby dwoje chciało naraz.

9. Niech żywi nie tracą nadziei.

10. Wolnoć Tomku w swoim domku.

30. SKĄD ZAIMPORTOWALIŚMY?

W różnych krajach, u różnych narodów funkcjonują te same lub bardzo podobne przysłowia. Np. my mówimy: Kupować kota w worku, a inni:

Acheter chat en poche.

Die Katze im Sacke kaufen.

Non emitur tuto tibi clausa pecunia sacco.

To buy a pig in a poke.

Spośród wielu czynników, jakie złożyły się na to zjawisko, wymienić trzeba co najmniej trzy: 1) wspólne źródło, jakim dla kultury europejskiej były paremia starożytnych Greków i Rzymian oraz kościelna łacina, 2) analogiczne sytuacje życiowe wywołujące podobne ujęcia słowne i 3) wzajemne zapożyczenia. My użyczamy swoich przysłów, korzystamy z cudzych. Słowem wzajemne usługi. Eksport i import bez ograniczeń — skutek wiadomy — import przeważa!

Skąd zaimportowaliśmy:

1.    Najwięcej doktorów na świecie.

2.    Chcesz być pewnym młodej żony, odpędzaj stare matro-ny.

3.    Niedźwiedź tylko łapę ssie, a całą zimę syt bywa.

4.    Wiele słuchaj — mało mów, jeśli chcesz, byś był zdrów.

5.    Pańskie oko konia tuczy.

6.    Polak, gdy głodny, to zły.

7.    Z wielkiej chmury mały deszcz.

8.    Sobie śpiewam a muzom.

9.    Tere fere kuku.

10. Gdy Ewa kądziel przędła, Adam ziemię kopał.

49

4    500 zagadek z folkloru