str 090 091 (3)

3.    Mira Zimińska, aktorka, współtwórczyni, reżyser i w pełnym tego słowa znaczeniu, opiekun Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”, od 1955 r. jest jego dyrektorem. Dzięki niej występy „Mazowsza” utrzymują się nadal na wysokim poziomie, dobrze prezentując i popularyzując polską ludową pieśń, taniec i strój w kraju i na świecie.

4.    Julian Przyboś (1901—-1971), poeta, nie ograniczając się do własnej nowatorskiej i bogatej twórczości, w 1953 r. opracował i wydał antologię polskiej pieśni ludowej pt. Jabtoneczka. Tom, który miłośnicy literatury ludowej natychmiast rozchwytali, wznowiony był w 1957 r. i równie szybko znikł z półek księgarskich.

5.    Karol Namysłowski (1856—1925), kompozytor i dyrygent, założył w 1881 r. we własnej wsi orkiestrę włościańską, która pod jego batutą zyskała ogromną popularność w kraju i za granicą, wykonując z przyśpiewkami, skomponowane przez swego założyciela, mazury, obertasy i kujawiaki, oparte na melodiach ludowych z Lubelszczyzny. Syn, Stanisław (1879—1963), kontynuował dzieło ojca, prowadząc orkiestrę od 1915 r. Choć oczywiście zmieniają się członkowie zespołu, orkiestra ludowa imienia Namysłowskiego istnieje do dziś w Zamościu.

6.    Jarosz Derdowski (1852—1902), pisarz ludowy, poeta, publicysta i folklorysta, stworzył podwaliny gwarowej literatury kaszubskiej takimi utworami, jak O panu Czorlińścim, co do Pucka po sece jachoł (1880), Kaszube pod Widnem (1883), Jasiek z knieji. Sporo kupo łgarstw Kaszebsciech (1885), Wałek na jarmarku (1883).

7.    Michał Kajka (1858—1940), mazurski poeta ludowy, którego dorobek zgromadzono w tomie pt. Zebrałem snop plonu... (1958), przez całe życie walczył na Pomorzu Mazurskim z germanizacją, w obronie polskiej mowy i obyczaju.

8.    Jadwiga Mierzejewska, choreograf i pedagog, wybitny znawca polskiego tańca ludowego, działaczka Związku Teatrów Ludowych oraz autorka książek: Teatr z pieśni (1933), Taniec w literaturze (1964), Dożynki ogólnopolskie (1953—65).

Pieśni i muzyce towarzyszy taniec. Jadwiga Mierzejewska czuwa nad zachowaniem jego oryginalnej ludowej formy. Jej też zawdzięczamy układy wielkich masowych widowisk folklorystycznych z centralnymi ogólnopolskimi dożynkami na czele.

9. Bronisław Wieczorkiewicz, profesor uniwersytetu w stolicy, miłośnik i znawca gwary warszawskiej. Autor książek: Gwara warszawska dawniej i dziś (1966), Słownik gwary warszawskiej XIX w. (1966), Warszawskie ballady podwórzowe. Pieśni i piosenki warszawskiej ulicy (1971).

10. Andrzej Florek Skupień, poeta i gawędziarz z przysiółka Stołowe k. Białego Dunajca. Dzięki niemu żyje polska bajka i gawęda ludowa w jej tradycyjnej formie i dawnych naturalnych warunkach, to znaczy ustnym przekazie gwarowym. Dzięki niemu słuchacze mogą doznawać rzadko już dziś dostępnych wzruszeń, których nie może wywołać tekst czerpany z drukowanej książki czy słuchany przez radio. Andrzej Skupień otrzymał w 1970 r. I nagrodę na ogólnopolskim przeglądzie gawędziarzy i instrumentalistów, odbywającym się corocznie w Bukowinie Tatrzańskiej.

7.

CZY WIECIE GDZIE?

1. Smok czekał na ofiary pod wawelskim wzgórzem, w jaskini zwanej do dziś Smoczą Jamą, ale nie był to smok jedyny. Inne podobne mu poczwary przebywały w różnych dzielnicach Polski, o czym świadczą miejscowe bajki i podania. Ostatniego polskiego smoka, który rozciągnął się w Zakopanem na ścieżce pod Reglami, pokonał ponoć Sabała, co barwnie opisał jego rodak i krewny Stanisław Krzeptowski Biały w „Gazecie Podhalańskiej” z 1923 r., w nr 31. Żądając ofiar smok, krwiożerczy potwór, przeważnie o długim wijącym się cielsku należy do międzynarodowych wątków literatury ludowej. Wybitny bajkoznawca angielski Hartland twierdzi, iż prototypami smoków były rzeki, które człowiek pierwotny uważał za istoty żywe, żądające dostarczania im ofiar, gdyż w przeciwnym wypadku brały je sobie same.

91