Wybrane sposoby tego rodzaju leczenia mogą być stosowane w warunkach domowych, ambulatoryjnych lub szpitalnych. Ciepło zastosowane w postaci termoforów, poduszek elektrycznych itp. może wydatnie uzupełniać przeciwbólowe leczenie farmakologiczne, powodując lepsze ukrwienie tkanek i zmniejszenie napięcia mięśniowego. W leczeniu niedowładów istotne znaczenie mają: zabiegi elektryczne (elektrostymulacje) oraz masaże i ćwiczenia ruchowe w odpowiednich basenach (jednoczesne wykorzystanie mniejszego ciężaru ciała i wpływu łagodnego oporu, jaki stawia woda osłabionym mięśniom).
Szczególne znaczenie ma ugruntowanie w naszej świadomości właściwej postawy opiekuńczej w stosunku do kręgosłupa, pozbawionej niepotrzebnych nawarstwień, które wynikają najczęściej z atmosfery, jaka wytworzyła się obecnie wokół chorób kręgosłupa. Można powiedzieć, że panuje teraz moda na kręgosłup; jest on jednym z najpopularniejszych narządów, o którym mówi się niemal we wszystkich pozalekarskich środowiskach. Wokół tych zagadnień nagromadziło się ostatnio wiele półprawd. Każdy niedostatek informacji staje się czynnikiem mitotwórczym. Niektóre z przypisywanych kręgosłupowi mitów są mało znaczące dla omawianych spraw, do kilku z nich należy się jednak ustosunkować.
1. Popularne jest przekonanie, że wiele chorób występujących w innych częściach ciała, uzależnionych jest od zmian w kręgosłupie. Niewątpliwie, unerwienie rdzeniowe odgrywa rolę w procesach chorobowych narządów położonych poza kręgosłupem. Jednak opieranie się tylko na tym fakcie i ignorowanie pierwotnych procesów chorobowych rozwijających się w innych narządach (np. zawał mięśnia sercowego, choroba wrzodowa żołądka itp.) przez przypisywanie im odkręgosłupowego pochodzenia jest niewłaściwe i szkodliwe, ponieważ opóźnia prawidłowe leczenie.
2. Panuje pogląd, że leczenie bólów kręgosłupa jest sprawą czysto mechaniczną. Prawdą jest, że metody zaliczane do medycyny manualnej i szeroko rozpowszechnionego kręgarstwa, przynoszą doraźną ulgę w cierpieniu; niekiedy można tymi sposobami osiągnąć długotrwałą poprawę, usuwając lub pomniejszając mechanizmy bólotwórcze. Jednak zasięg takiego postępowania musi być ograniczony do zaleceń lekarskich. Należy pamiętać, że mechaniczne podejście do leczenia zapalnych chorób kręgosłupa i chorób przebiegających ze zrzeszotnieniem kości (osteoporoza), których niejednokrotnie nie udaje się rozpoznać prostym badaniem, jest hazardem i może być tragiczne w skutkach.
3. Istnieją poglądy, że leczenie kręgosłupa przez lekarza jest mało skuteczne; że leczenie operacyjne daje wiele powikłań i dlatego powinno być wykonywane w ostateczności; że badania rentgenowskie są bardzo szkodliwe. Efektem tego jest, że wielu chorych na kręgosłup idzie do uzdrowicieli i poddaje się różnorodnym zabiegom paramedycznym, chcą oni bowiem za wszelką cenę uniknąć zdjęć radiologicznych. Prawdą jest, że leczenie chorób kręgosłupa jest często długo-
56