tomI (256)

258 Podstawy fizjoterapii

Wpływ zmniejszonej aktywności ruchowej

NA USTRÓJ CZŁOWIEKA

Wiadomo, że czynnikiem kształtującym sprawność t wydolność człowieka jest jego aktywność ruchowa. Obecnie coraz częściej spotykamy się z ograniczeniem aktywności (hipokinezja), a nawet z całkowitą bezczynnością (akinezja). Ograniczenie aktywności ruchowej może być przy tym ogólne, Izn. może ono dotyczyć niejako całego ciała - lub częściowe (lokalne), gdzie „oszczędzane” są tylko niektóre jego odcinki. Jako powód tych ograniczeń powszechnie wymienia się rozwój obecnej cywilizacji, z czym wiąże się często siedzący tryb życia, praca w wymuszonych (nieergonomieznych) pozycjach, wykonywanie czynności zawodowych z zaangażowaniem niektórych tylko grup mięśniowych (jednostronność wysiłku), niedocenianie profilaktycznego znaczenia ruchu oraz występowanie tzw. chorób cywilizacyjnych itp. Z hipo- lub akinezją spotykamy się też często w fizjoterapii, jako że ograniczenie aktywności ruchowej stanowi nieodłączną składową wielu chorób. Często jest ono spowodowane chorobą bezpośrednio (zwłaszcza o ciężkim przebiegu), niejednokrotnie natomiast bezczynność ruchowa jest zamierzona lub mimowolna. W pierwszym przypadku ograniczenie aktywności ruchowej stanowi nieodłączną lub konieczną składową zastosowanego leczenia, w drugim zaś wiąże się ono z pominięciem kinezyterapii w pierwszym okresie choroby.

Bez względu na przyczynę bezczynności, każda z jej form powoduje w ustroju szereg negatywnych zmian, które • mogą mieć charakter przejściowy, stały a nawet postępujący. Zmiany te, zwłaszcza ich wielkość i stopień odwracalności, zależą od szeregu czynników. Główną rolę odgry wa tutaj wielkość unieruchomienia (ogólne, miejscowe), czas jego trwania oraz ogólny stan osobnika. W przypadku unieruchomienia miejscowego, istotne znaczenie ma leż aktywność ruchowa odcinków ciała nie objętych tym unieruchomieniem. Równocześnie przyjmuje się, żc czas niezbędny do wyrównania zaburzeń powstałych z tytułu bezczynności jest proporcjonalny do czasu jej trwania.

Podstawowe zmiany spowodowane unieruchomieniem lokalnym dotyczą w zasadzie unieruchomionego odcinka ciała. Szczególną uwagę zwraca ograniczenie ruchomości stawowej (obkurezenie elementów okołostawowych: torebek, wiązadeł, mięśni), a nawet zesztywnienie stawów, zwiotczenie mięśni, zaniki i zmniejszenie ich masy oraz atrofia skóry. W zakresie działania mięśni obserwuje się obniżenie ich siły i wytrzymałości oraz zaburzenia czucia powierzchownego i głębokiego oraz odruchowe napięcie mięśni - jako reakcja na ból, który po zdjęciu unieruchomienia może występować zarówno w spoczynku, jak i podczas wykonywania ruchów. Ogólnie rzecz ujmując można powiedzieć, że występuje tu upośle-