tomI (302)

304 Podstawy fizjoterapii

Ryc. 142. Próba zawieszenia poziomego wg Yojty.

prawym, obracając je w powietrzu wokół osi strzałkowej (głową w lewo, a następnie w prawo). Obserwuje się tutaj ustawienie głowy i tułowia oraz kończyn, zwracając uwagę na symetrię odpowiedzi i porównując zachowanie się obserwowanych odcinków ciała z wzorcem stosownym do wieku metrykalnego (p. też próby [reakcje] ułożenia wg Vojty).

Próby funkcjonalne układu neurowe-getatywnego (np. próby ortostatyczne Schellonga, dermografizm, próba ozię-bieniowa czy wydzielania potu), stanowią bardzo liczną grupę prób, jednakże nie w pełni uznawanych, z uwagi na zmienność rezultatów, zależnych od wielu czynników. Informują one raczej ogólnie o stanie tego układu i aktualnej w danym momencie przewadze funkcjonalnej jednej z jego części.

Próby (reakcje) ułożenia wg Vojty stanowią podstawę do wczesnego rozpoznawania zaburzeń ruchowych będących skutkiem uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Ocenia się 7 reakcji ułożenia (prób: Prechtla, zawieszenia pionowego i poziomego wg Collis, Peiper-Isbert, zawieszenia pionowego z chwytem pod pachami, Landaua i Vojty). W zależności od jakości odpowiedzi ustala się poziom rozwoju reflektorycznego, od ilości nieprawidłowych odpowiedzi stopień ciężkości ewentualnych zaburzeń, a rozkład nieprawidłowych odpowiedzi może dość wcześnie ujawnić topografię tworzących się niedowładów. Powtarzając badanie co jakiś czas, można też wnioskować o skuteczności usprawniania.

Próby różnicujące mięśniowe i torebkowe przykurcze kolana i stopy wykonywane są w dwóch odmianach. Jeśli przeprost biodra nie przynosi możliwości wyprostu kolana, to jest to przykurcz torebkowy, jeśli zaś możliwość taka się pojawi, to jest to przykurcz dotyczący mięśni kulszowo-goleniowych. Jeśli natomiast przy wyprostowanym kolanie obserwuje się końskie ustawienie stopy, utrzymujące się po zgięciu kolana, to przykurcz dotyczy mięśnia płaszczkowatego. Jeśli jednak zgięcie kolana spowoduje możliwość normalnego ustawienia stopy, to przykurcz dotyczy mięśnia brzuchatego łydki.

Próby wysiłkowe służą do oceny wydolności fizycznej i tolerancji wysiłków, dzięki czemu stanowią istotny element w programowaniu usprawniania i kontroli jego wyników.

Skala Ashwortha jest punktową skala oceny spastyczności. Uwzględnia ona napięcie prawidłowe (lub obniżone), stany pośrednie oraz „usztywnienie” kończyny w zgięciu lub wyproście. Wśród stanów pośrednich są stany oznaczające nieznaczny wzrost napięcia (np. trudności przy chwytaniu i uwalnianiu przedmiotów),