tomI (61)

Anatomiczne, i fizjologiczne podstawy fizjoterapii 63

1.    przygotowuje poziom sterowania (preiest). przystosowując pobudliwość moto-neuronów i wyjściową postawę;

2.    w trakcie ruchu zapewnia płynną adaptację tych przystosowanych wcześniej poziomów;

3.    zapewnia utrzymanie ułożenia zorientowanego względem grawitacji;

4.    automatyzuje stereotypowe działania ruchowe i kontroluje je;

5.    wytwarza schematy zastępcze.

Korze mózgowej (układowi piramidowemu) przypisuje się raczej funkcję integracyjną (tworzenie podprogramów) i zarządzającą zróżnicowaną czynnością, niezbędną do panowania nad środowiskiem zewnętrznym. Poziom korowy jest więc najwyższym organem sterowania dowolnych ruchów celowych i - wg Vele-go - obejmuje szereg mechanizmów asocjacyjnych niezbędnych dla złożonego sterowania ruchami zwrotnymi i kombinacjami szybkich zmian sytuacji posturalncj. Informacja o zamiarze wykonania ruchu celowego przenika stąd do wszystkich układów mających uczestniczyć w tym ruchu.

Podkorowe struktury pozapiramidowe są z kolei ważne dla wypracowywania pobudzeń dla pewnych kompleksów ruchowych mogących niejako funkcjonować samoistnie. Chodzi tu przede wszystkim o mniej zróżnicowane funkcje, już zautomatyzowane, nieraz o naturze instynktu. Jądra podstawy postrzegane są jednocześnie jako generator ruchów powolnych, a móżdżek jako generator mchów szybkich. Rola lego ostatniego jest jednak o wiele bardziej złożona, gdyż odpowiada on m.in. za rytm ruchu i koordynację - zarówno ruchów precyzyjnych, jak i sytuacji posturalnej.

Układ piramidowy zawiaduje czynnościami ruchowymi dowolnymi. Jego ośrodki znajdują się w zakręcie przedśrodkowym płata czołowego (pole ruchowe I rzędu), skąd biorą swój początek drogi korowo-jądrowe (do jąder nerwów czaszkowych) oraz drogi korowo-rdzeniowe, objęte wspólną nazwą dróg piramidowych. W zakresie tym ośrodki odpowiadające za ruchy poszczególnych odcinków ciała mają specyficzną topografię (p. ryc. 27). Ze względu na złożoną jej funkcję, duży obszar kor)' mózgowej zajmuje reprezentacja ręki. Fakt ten ma spore znaczenie praktyczne, gdyż stosunkowo niewielkie uszkodzenie tego obszaru lub wychodzących z niego dróg powoduje znaczące upośledzenie funkcji ręki. Wywodzące się z omawianego zakrętu drogi biegną przez torebkę wewnętrzną i podążają do piramid rdzenia przedłużonego. Po odłączeniu się od nich (w śródmózgowiu, moście i rdzeniu przedłużonym) włókien do jąder ruchowych nerwów czaszkowych, część pozostałych włókien krzyżuje się (tj. przechodzi na drugą stronę) w skrzyżowaniu piramid (droga korowo-rdzeniowa boczna), a druga część biegnie w sznurach bocznych rdzenia (droga korowo-rdzeniowa przednia) i krzyżuje się dopiero na odpowiednich poziomach rdzenia (w spoidle białym). Aksony komórek piramida!-