gojp2

106

Rozdział IV. Klasyfikacja ymmalyi.na li k,umów polni <

opozycyjnych za pomocą systemu jawnych, zhierarchizowanych kryteiii pozwalających określać najistotniejsze własności opisywanych przedmiot) tj. leksemów.

Ćwiczenia

1. Jakim formom wyrazowym odpowiadają następujące słowa: muzeum, psy, ifn brym, parę, foyer? Jakim pojęciem (pojęciami) określamy to zjawisko w ję/.vl»i| znawstwie?

2. Następujące słowa są homonimiczne: szkoda, to, jutro, tysiąc, nie. Reprezciu it|* one formy wyrazowe należące do dwóch lub więcej leksemów. Jakie to leksiiiit

3. Do jakich leksemów należą formy wyrazowe, które są reprezentowane priMi następujące słowa: pisząc, krótko, na oklep, ja, niepalący, potrójnie, kupimy bardzo?

4. Do jakich klas gramatycznych należą następujące leksemy: PIĘĆSETNY, CHVI KIEM, IŻ, TRZEBA, JA, WCZORAJ, KIEDY, CZYŻBY, NAPRĘDCE, KTÓRY?

5. Wyjaśnij zróżnicowanie terminów wewnątrz każdej trójki terminów pochoduV| w stosunku do pojęć analizowanych w niniejszym rozdziale (por. też rozdał wcześniejsze):

1) rzeczownik, forma rzeczownikowa, słowo wyrażające formę rzeczownikoy

2) czasownik, forma czasownikowa, słowo wyrażające formę czasownikową;

3) przyimek, forma przyimkowa, słowo wyrażające formę przyimkową.

6. Sformułuj pięć zdań, w których tradycyjny termin wyraz będzie użyty w pif znaczeniach pokazanych w tabeli 1.

7. Zbuduj trzy przykłady regularnych opozycji, podstawiając konkretne sH zamiast zmiennych ai, a2, 03, ..., bi, 62, 63, ••• zastosowanych w punkcie| niniejszego rozdziału.

8. Podaj po trzy własne przykłady całkowitej i częściowej neutralizacji opo fleksyjnej.

9. Scharakteryzuj formy czasownikowe występujące w poniższych zdaniach względu na kategorie fleksyjne osoby, liczby i rodzaju.

Marii potrzeba spokoju.

Dniało.

Słychać śpiew słomka.

Miasto było widać jak na dłoni.

W pokoju czuć zapach kwiatów.

Jan mógł czuć ból.

Przyszedłszy do domu, zjadł obiad.

hu rnia

107

¹ rodnj przykład definicji wybranej części mowy z podręcznika do szkoły pod-inwowej i zanalizuj, czy odpowiada ona w istocie tej klasie wyrazów, którą się « ten sposób nazywa.

i Spróbuj zwięźle wypisać w punktach różnice między znanym ci ze szkoły podziałem na części mowy a wprowadzoną tu klasyfikacją leksemów. Weź pod

uwagę:

u) kryteria klasyfikacji,

li) wyróżnione klasy leksemów,

i ) charakterystykę gramatyczną wyróżnionych klas.

¹ W rozdziale IV uznaliśmy tradycyjne przysłówki za formy leksemów przymiotnikowych. Spróbuj przytoczyć zarówno argumenty przemawiające za takim u izwiązaniem, jak i argumenty przemawiające przeciwko niemu. (Wskazówka: porównaj formy przysłówkowe z formami partykuło-przysłówków.)