larsen0360

360 II Anestezjologia ogólna

3.6 Badania czynnościowe płuc

Wykonując badania czynnościowe płuc przed zabiegiem operacyjnym można obiektywnie ocenić stopień zaburzeń czynności oddechowej oraz ryzyko wystąpienia powikłań płucnych w okresie oko-łooperacyjnym. Dla anestezjologa ważne są przede wszystkim „mała spirometria” (IVC, FEVj) oraz badanie gazometryczne krwi tętniczej. Za pomocą spirometrii ocenia się mechanikę oddychania, a za pomocą gazometrii wymianę gazową w płucach.

3.6.1 Statyczne pojemności i objętości płuc

Statyczne pojemności i objętość płuc zależą od podatności płuc i klatki piersiowej oraz od wielkości działających na nie sił. Wyróżnia się następujące objętości (ryc. 16.2):

Całkowita pojemność płuc (TLC). Jest to całkowita objętość powietrza znajdującego się w płucach po maksymalnym wdechu.

* Całkowita pojemność płuc wynosi ok. 6000 ml. U pacjentów z rozedmą płuc pojemność całkowita płuc jest zwiększona, natomiast w zwłóknieniu płuc lub kifoskoliozie jest zmniejszona. Należy pamiętać, że całkowita pojemność płuc zależy od siły mięśni wdechowych i dlatego u pacjentów osłabionych może być mniejsza, mimo prawidłowego stanu płuc i klatki piersiowej.

Objętość zalegająca (RV). Objętość powietrza, która pozostaje w płucach nawet po maksymalnym wydechu. Nie można jej oznaczyć spirometrycznie. ■ Wartość prawidłowa ok. 1200 ml.

U młodszych pacjentów objętość zalegająca zależy przede wszystkim od siły mięśni wydechowych. W chorobie obturacyjnej płuc jest ona zwiększona: podczas wydechu dochodzi do zamknięcia dróg oddechowych o małej średnicy i nie jest możliwy pełny wydech. Ten mechanizm określany jest jako „pułapka powietrzna” (air trap-ping). Większość pacjentów z przewlekłą obtura-cyjną chorobą płuc usiłuje zmniejszyć objętość „pułapki powietrznej” układając usta jak do gwizdania. W ten sposób zwęża się droga wydechu, a przez to rośnie opór dróg oddechowych i otwierają się drogi oddechowe o małej średnicy. Możliwy jest więc pełniejszy wydech.

Pojemność życiowa (VC). Różnica pomiędzy pojemnością całkowitą płuc a objętością zalegającą, a więc maksymalna objętość powietrza, jaka może być usunięta z płuc podczas maksymalnego wydechu po uprzednim maksymalnym wdechu.

■    Wartość prawidłowa ok. 5000 ml.

Pojemność życiowa podlega wahaniom aż do 20% wartości prawidłowej. W pozycji leżącej jest o ok. 300 ml mniejsza niż w pozycji stojącej. Zmniejszenie całkowitej pojemności płuc łub wzrost objętości zalegającej powoduje spadek pojemności życiowej.

Wdechowa objętość zapasowa (IRV) jest to maksymalna objętość powietrza, którą można wprowadzić do płuc po spokojnym wdechu.

■    Wartość prawidłowa ok. 2400-3600 ml.

Czynnościowa pojemność zalegająca (FRC).

Jest to objętość powietrza pozostającego w płu-

Ryc. 16.2. Statyczne wskaźniki pojemności i objętości pluć.

TLC - całkowita pojemność płuc, VC - pojemność życiowa,

RV - objętość zalegająca,

FRC - czynnościowa pojemność zalegająca,

IVC - wdechowa pojemność życiowa (TV -HRV),

IRV - zapasowa objętość wdechowa,

TV - objętość oddechowa,

ERV - zapasowa objętość wydechowa.

(Matthys, 1984; zmodyfikowano).