s 140 141

140 ROZDZIAŁ 5

•    w szkolnych schroniskach młodzieżowych,

•    w placówkach kształcenia ustawicznego, placówkach kształcenia praktycznego oraz ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego,

•    w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych,

•    w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych i młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,

•    w bursach i domach wczasów dziecięcych,

•    w bibliotekach pedagogicznych.

Do kompetencji rady rodziców, które można określić mianem opiniodawczo-doradczych, zaliczono (art. 54 u.s.o.): występowanie do organu prowadzącego szkołę lub placówkę, organu sprawującego nadzór pedagogiczny, dyrektora, rady pedagogicznej, rady szkoły lub placówki z wnioskami i opiniami dotyczącymi wszystkich spraw szkoły lub placówki. Do podstawowych kompetencji rady rodziców należy także podejmowanie w porozumieniu z radą pedagogiczną uchwał przyjmujących program profilaktyczny i wychowawczy szkoły bądź placówki. W szkołach artystycznych, gdzie nie prowadzi się kształcenia ogólnego, nie uchwala się programu profilaktyki. Natomiast w tych szkołach i placówkach, gdzie nie tworzy się rad rodziców, powyższe programy uchwala samodzielnie rada pedagogiczna. Zupełnie inne organy mogą uchwalać program profilaktyki i wychowawczy w szkołach i placówkach niepublicznych oraz szkołach i placówkach publicznych prowadzonych przez osoby fizyczne bądź prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego. Właściwe w danej sprawie organy wskazują statuty danych jednostek.

Szkolny program profilaktyczny zawiera ogół działań zapobiegających powstaniu niepożądanych przyzwyczajeń i postaw, błędów w uczeniu się lub postawie ciała wśród dzieci i młodzieży. W tym znaczeniu profilaktyka oznacza wszelkie pożądane oddziaływanie pedagogiczne zapobiegające powstawaniu cech niepożądanych i utrwalaniu ich²⁴². Program ten opracowywany jest na podstawie diagnozy obszarów problemowych. Do podstawowych celów stawianych w szkolnym programie profilaktycznym można zaliczyć:

•    zapobieganie i zmniejszanie szkód występujących w życiu młodych ludzi związanych z sięganiem po alkohol i inne używki,

•    ograniczenie i eliminowanie zachowań problemowych występujących wśród młodzieży, takich jak na przykład wagary, agresja, przemoc, przestępczość, demoralizacja,

•    promocja zdrowia i rozwijanie zdolności do prowadzenia zdrowego życia.

²⁴² W. Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 1998, s. 315-316.

Szkolny program wychowawczy to drugi z programów przyjmowanych przez radę rodziców łącznie z radą pedagogiczną. Powinien on zawierać całościowy opis zadań wychowawczych, których chce się podjąć dana szkoła. Zadania te częściowo są zapisane w ustawie o systemie oświaty i rozporządzeniach, a częściowo powinny być określone przez dyrektora i nauczycieli w konsultacji z rodzicami. Prawo powszechnie obowiązujące tworzy tylko ramy, zaś konkretny obraz programu wychowawczego będzie dziełem organów wewnętrznych danej szkoły bądź placówki. Wychowanie to uczenie się postaw, rozwijanie wrażliwości, a także odkrywanie własnych możliwości, talentów i budowanie na nich własnej tożsamości. Siła wychowania l kwi bowiem nie w ogólnych postanowieniach, ale przede wszystkim w konkretnych działaniach i postawach. Oczywiście słuszny jest udział rodziców w tworzeniu programu wychowawczego w szkołach i placówkach, do których uczęszczają ich dzieci, albowiem to właśnie rodzice są pierwotnymi i podstawowymi wychowawcami swoich dzieci, są zatem zarazem uprawnieni i prawnie i moralnie zobligowani do tej działalności.

Rada rodziców, podobnie jak rada szkoły, może zbierać dobrowolne składki oraz zdobywać środki z innych źródeł w celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki. Ustawowe regulacje odnoszące się do rady rodziców są bardzo skąpe, gdyż obejmują tylko dwa przepisy. Nie powinno to jednak oznaczać marginalizacji roli tego organu w życiu szkoły lub placówki, lecz tylko nakreślenie jego ram organizacyjnych. Od aktywności samych rodziców zależy, czy skorzystają z możliwości aktywnego działania w organie, w którym będą mogli wyrażać swoje opinie i doradzać, jak rozwiązywać problemy występujące w życiu szkoły lub placówki.

Samorząd uczniowski

Samorząd uczniowski tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki. Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 lutego 2007 r. (Dz. U. Nr 52, poz. 347) samorządu uczniowskiego nie tworzy się w wybranych, następujących typach szkół i placówek:

•    w przedszkolach,

•    w szkolnych schroniskach młodzieżowych,

•    w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym poradniach specjalistycznych,

•    w placówkach kształcenia praktycznego oraz ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego,

•    w bibliotekach pedagogicznych,