WA30850 II109 NARZEDZIA ROLNICZE114 I djvu

[223] NARZĘDZIA ROLNICZE 111

kusza, zaś ze sochą sapka. Narzędzia te są jednak właściwie sochami nie posiadającemu łopatki i z innemi radlnikami przystosowanemu do jakości ziemi.

Właściwe radła jednorylcowe, występują rzadko, rzadziej nawet niż na obszarach zajętych przez sochę dwupolicową. Oprócz narzędzia będącego krojem, znajdujemy radła na obszarze sochy łopatkowej w wojew. wileńskiem, na Łotwie, w Finlandyi w b. gub. permskiej. Radła te podobnie zbudowane są do soch, posiadają obże, jednak zamiast dwóch, jest tylko jeden ralnik i brak łopatki. Noszą też nazwę soch. Między temi radłami a sochami łopatkowemi zachodzi taki sami bliski związek jak między sochami dwupolicowemi i radłami rylcowemi z niemi występującemu. Radła występujące z sochami dwupolicowemi nie noszą nazwy soch tylko zwą się soszkami. Jeszcze jeden typ ciekawego narzędzia znany jest nam z Rosyi, a mianowicie występująca w b. gub. archangielskiej t. z. trojnaja socha.

Pochodzenie sochy i jej nawiązania pozaeuropejskie.

W poprzednich rozdziałach stwierdziliśmy, że narzędzia typu rylcowego, w swej najprostszej formie radeł rylcowych, przetrwały w Europie do dni dzisiejszych z wyjątkiem obszarów północno-wschodnich. Obszary te zajęte są wprawdzie również przez narzędzia typu rylcowego, ale są to narzędzia rozwinięte i różniące się od zwykłych radeł rozdwojonym rylcem. Narzędzia te, sochy, dzielą się ze względu na swoją budowę, na dwie grupy: soch dwupolieowych i łopatkowych. W obu tych grupach, oprócz soch właściwych o rylcu rozdwojonym, istnieją narzędzia jednorylcowe, kształtem swoim ściśle związane z odpowiednią grupą soch, w której występują. Te jednorylcowe narzędzia, będące właściwie radłami, noszą jednak również nazwę soch, względnie soszek. Najprawdopodobniej są one zjawiskiem wtórnem, uproszczeniem soch właściwych przystosowanych do specyalnych czynności. Mianowicie używane są one przeważnie w związku z uprawą kartofli^l. Radła zaś rylcowe, z których, jak

¹ Por. Moszyński, Kultura ludowa Słowian, I. 165 przyp.

http://rcin.org.pl