WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI101 I djvu

97

mniej zwinnego, ale najlepszy nawet nie potrafi w tak niepewnych warunkach bytu zebrać majątku. Każdy pozostaje, tak samo ubogim jak i jego towarzysze.—Zatrzymaliśmy się nieco szczegółowiej nad temi stosunkami, gdyż wyjaśniają stateczność pierwotnego stroju. Zmiany mody śród wyższych warstw społecznych wynikają ze zróżniczkowania społecznego *). Moda idzie niemal zawsze od góry ku dołowi. Pewna forma stroju wchodzi w użycie nasamprzód wśród wyższych warstw społecznych, służąc tym sposobem za oznakę pewnego stanu lub klasy. Właśnie dlatego niższe stany zdążają tern śpieszniej do przyswojenia sobie tak zaszczytnego stroju i po długim lub krótszym okresie czasu strój właściwy pewnemu stanowi staje się strojem narodowym. Możniejsi, odczuwając i nadal potrzebę zewnętrznego odróżnienia się od pospólstwa, wynajdują lub przyswajają sobie znów inne stroje i znów powtarza się stara histo rja. Nigdzie może niepodobna głębiej wejrzeć w mechanizm mody jak w Afryce Południowej, w tym wielkim socjologicznym laboratorjum natury. Kafrowie wytworzyli silnie zróżniczkowaną hierarchję społeczną, mody ich zmieniają się w dość szybkim tempie mimo wszelkich rozporządzeń co do odzieży i do ozdoby; sąsiedzi ich Buszmeni urzeczywistnili znów ideał anarchizmu społecznego, moda ich jest tak nieruchomą, jak woda w kałuży. Zważywszy, jak działa na umysły, to co podlega zmysłowi wzroku i jak wskutek tego strój stanowy lub związany z urzędem przyczynia się do utrzymania i wzmocnienia organizmu społecznego, mieć będziemy nowe potwierdzenie zdania, że potęga cywilizacji nie uszczupla społecznej doniosłości

*) Zróżniczkowanie społeczne jest dla zmian mody warunkiem zasadniczym, lecz nie wyłącznym. W wielu wypadkach vp. wtargnięcie nowej mody jest dziełem pokojowego lub wojennego zetknięcia z obcą grupą społeczną. Tego czynnika zewnętrznego brak u większości ludów pierwotnych, w zupełnym przebywających niemal odosobnieniu (przynajmniej aż do wtargnięcia Europejczyków) w bezpłodnych i niegościnnych okolicach, dokąd wypchnęły je silniejsze i wyżej stojące plemiona.—Gorączkowa szybka zmiana mód nowoczesnych jest zjawiskiem nie fizjologicznym, jeno patologicznym, objawem i wynikiem naszej nadwrażliwości nerwowej z jej chorobliwą żądzą podniet coraz oryginalniejszych i silniejszych.

Grosse. Początki sztuki.    7

http://rcin.org.pl