WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI105 I djvu

101

trzebuje dowodów, gdyż z góry jest ustalona jak większość poglądów filozofji sztuki. Pierwotna ornamentacja jednak nie jest tym, czym być się wydaje. Przekonamy się niebawem, że właściwie nie ma nic wspólneg*o z figurami gieome-trycznemi.

Zupełnie dowolnie pomyślane figury wogóle nie odgrywają doniosłej roli w zdobnictwie. U ludów cywilizowanych spotykają się względnie rzadko, u pierwotnych poszukiwalibyśmy ich nadaremnie. Wogóle zdobnictwo wcale nie czerpie swych wątków z wyobraźni, jeno z natury i techniki.

Ornamentyka ludów pierwotnych pochodzi po większej części z pierwszego z pośród wymienionych źródeł, jest naśladownictwem kształtów przyrodzonych. Nasza sztuka zdobnicza również stosuje obficie wątki czerpane z natury; dostrzegamy je wszędzie, w najbliższym swoim otoczeniu, na obiciach, dywanach, kałamarzach; nie ma przedmiotu ozdobnego, któryby nie był przystrojony liśćmi, kwiatami i pnącą się roślinnością. Zdobnictwo ludów cywilizowanych z szczególnym upodobaniem czerpie swe wątki ze świata roślinnego, natomiast pierwotne ogranicza się niemal wyłącznie do kształtów ludzkich i zwierzęcych. Nasze ornamenty roślinne, tak piękne i tak pospolite, nie istnieją tam nawet w stanie zarodkowym. Zobaczymy później, że różnica ta posiada głębszą doniosłość.

Oczywiście niezawsze bywa łatwą rzeczą rozpoznanie prawzoru ornamentu pierwotnego. Gdy patrzymy na łamane liście lub ukośne czworoboki figurujące na tarczy austral-skiej, myśl o pochodzeniu tych ozdób od kształtów zwierzęcych niewątpliwde wyda się śmiałą, a nasza śmiałość jest podwójnie wielką, bo w większości wypadków nie zdołamy dowieść swego twierdzenia w sposób bezpośredni. Byłoby rzeczą dziwną, gd}^?by nam się to udało. Nie robiono poszukiwań systematycznych nad zdobnictwem australskim, nawet Brougli Smyth w obszernym swym dziele poprzestaje na kilku uwagach bardzo ogólnych i powierzchownych. Nikt dotąd nie zadał sobie pracy, aby wypytać krajowców o znacze-

http://rcin.org.pl