22780 tomI (266)

268 Podstawy fizjoterapii

i znacznymi zrostami opłucnowymi. Poza tym, opukiwaniem można określić ruchomość oddechową granic płuc. Następny sposób badania - osłuchiwanie pozwala również na zlokalizowanie bezpowietrznych partii płuc, przede wszystkim jednak na umiejscowienie zalegania wydzieliny w świetle oskrzeli - śluzowej (rzężenia suche czyli gwizdy, świsty, furczenia) lub bardziej płynnej (rzężenia wilgotne). W badaniu fizykalnym klatki piersiowej badanie dotyczące serca ma w zasadzie znaczenie tylko w diagnostyce jego schorzeń. Badanie to uzupełnia się jednak innymi badaniami dotyczącymi układu krążenia, które - wykraczają już wprawdzie poza obręb klatki piersiowej - ale mają istotne znaczenie dla oceny układu krążenia, w tym także dla fizjoterapii. W pierwszej kolejności należy wymienić tu badanie tętna i pomiary ciśnienia tętniczego krwi. Badania te stanowią bowiem dostępny i prosty miernik obciążenia organizmu ćwiczeniami fizycznymi, a także jeden z parametrów ocenianych często podczas tzw. prób wysiłkowych (p. poniżej). Niezależnie od tego bada się również naczynia krwionośne obwodowe. Oglądaniem można tu dostrzec zmiany spowodowane znacznym zwężeniem lub zamknięciem światła naczynia (zblednięcie skóry, martwica tkanek itp.) oraz żylaki i zmiany troficzne będące ich następstwem, a także obrzęki. Dotykiem wyczuwa się zmiany ucieplenia skóry, zmienione chorobowo naczynia oraz tętno w obrębie tętnic obwodowych. Osłabienie lub brak tętna może tu świadczyć o zwężeniu lub zamknięciu światła tętnicy, przy czym istotny jest często tzw. typ zamknięcia tętnicy. Badanie fizykalne naczyń obwodowych wspomaga się też badaniem oscylometrycznym, a obecnie coraz częściej ultrasonograficznym.

W badaniu jamy brzusznej bardzo ważne jest ujawnienie ewentualnej obecności przepukliny. Te ostatnie jednak uwidaczniają się często dopiero w trakcie napinania powłok brzusznych lub kaszlu. W obrębie powłok brzusznych niejednokrotnie spotykamy też blizny po przebytych zabiegach chirurgicznych. Interesuje nas tutaj rozległość blizny, jej elastyczność i związek (zrosty) z sąsiadującymi tkankami oraz bolesność. W zakresie układu moczowego bardzo ważna jest ocena pęcherza (zaleganie) i zwieraczy (nietrzymanie). Dodatkowo zwraca się uwagę na stan skóry w okolicy zewnętrznych narządów moczowo-płciowych, zwłaszcza u osób, u których stwierdza się stały wyciek moczu.

Najistotniejsze w fizjoterapii, a zarazem najbardziej skomplikowane jest badanie układu ruchu jako całości. Podejście czynnościowe nakazuje niejako łączne postrzeganie funkcjonowania układu kostno-stawowego, mięśniowego i nerwowego, dlatego odbiegając trochę od powszechnie przyjętego schematu powyższych badań oraz upraszczając nieco, poniżej podano niektóre elementy statycznej i dynamicznej oceny wszystkich tych układów łącznie. Przed przystąpieniem do omówienia tych zagadnień warto w tym miejscu raz jeszcze przypomnieć, iż większość najistotniejszych objawów ze strony tych układów została już opisana w poprzednim rozdziale podręcznika.