CCF20100225006

80 Aleksy Awdiejew

Literatura

Awdiejew A. (1987): Pragmatyczne podstawy interptetacji wypowiedzeń, Kraków.

Awdiejew A. (1989): Strategie nadawcy i odbiorcy w procesie konwersacji (analiza pragmalingwistyczna prośby), [w:] Z zagadnień lomunikowan^a interpersonalnego, Kraków.

Awdiejew A. (1994): Wartościowanie wymuszone a szacunek dla odbiorcy w dyskursie politycznym, (w: ] Jeżyk a kultura, 1.11, Język polityki a wspll^czesna kultura polityczna, Wrocław.

Awdiejew A. (1999): Tryby komunikacyjne, [w:) J- Adamowsk • ^ Niebrzegowska (red.), W zwierciadle języka i kultury, Lublin.

Habcrmas J. (1999): Teoria działania komunikacyjnego, t.l, Warf^/aw<l

Szymanek K. (2001): Sztuka argumentacji. Siownik terminologii'Z-'^v> Warszawa.

I Itbieta Laskowska

Bydgoszcz

Emotywizacja jako środek perswazji

Przedmiotem analizy jest jeżyk dokumentów partii politycznych (dokumenty pochodzą z połowy 2001 roku). Autorka pokazuje teksty zawierające wartościowanie i zarazem pełniące funkcję perswazyjną. Sposób wartościowania we wszystkich analizowanych tekstach jest podobny: źle oceniają nadawcy rzeczywistość aktualną, dobrze - rzeczywistość, jaka może nastąpić po zwycięstwie wyborczym partii. Perswazyjność tekstów polega na: 1. odwoływaniu się do godności odbiorcy (zbiorowego), jego zasług oraz potrzeb i korzyści, 2. przedstawianiu pozytywnych planów nadawcy, 3. przywoływaniu wspólnych dla nadawcy i odbiorcy wartości oraz sposobów widzenia świata. Autorka zwraca uwagę na treści przekazywane nie wprost (za pomocą tematyzacji treści oraz implikatury) i zastanawia się nad granicą między perswazją uczciwą a nieuczciwą.

W każdym akcie mowy nadawca formułuje sąd lub opinię o rzeczywistości' po to, by wpłynąć na wiedzę, sposób myślenia i/lub odczuwania odbiorcy^{1 2}. Sąd traktuję jako akt mowy pod asercją lub sąd modalny³. Opinia to przekonanie inne niż modalne, w tym przekonanie wartościujące. Przyjmuję, że każdy akt wartościujący ma jakiś stopień nacechowania emocjonalnego - od bliskiego zeru wzwyż⁴. Stopień nacechowania określam intuicyjnie.

1

   W akcie performatywnym rzeczywistość tę stwarza. Tym zagadnieniem jednak nie będę się tu zajmować.

2

   Co niekiedy ma - w intencji nadawcy - prowadzić do podjęcia przez odbiorcę pożądanego przez nadawcę działania.

3

   Rozważania te oparte są w dużym stopniiu na niepublikowanych tezach A. Awdiejewa, a także na ustaleniach dokonanych w czasie moich dyskusji z A. Awdiejewem i G. Habrajską. Modalność jest tu rozumiana jako wyrażanie przekonania co do prawdziwości przedstawianego sądu (zob. A. Awdiejew, Pragmatyczne podstawy interpretacji wypowiedzeń, Kraków 1987, s. 91 i in.).

4

   W innym miejscu (E. Laskowska, Wartościowanie w języku potocznym, Bydgoszcz 1992, s. 8 i in.) przyjmuję, że każde wyrażanie emocji wartościuje, jednak nie każde wartościowanie musi wyrażać emocje.