1. Specyfika miasta- koncepcja powstawania miast, cechy miasta, funkcje miejskie

Koncepcja powstawania miast

Rozwój cywilizacyjny stworzył miasta

- wędrowali z miejsca na miejsce

- nauczyli się uprawiać ziemię i produkować żywność - przestali wędrować

- nadprodukcja w rolnictwie umożliwia hodowlę zwierząt

- doskonalenie techniki wytwarzania

- doszło do społecznego podziału pracy

-zaczęli produkować: broń biżuterię

- w każdym plemieniu wyodrębniła się grupa produkujących artykuły nierolnicze, w każdym miejscu mieli co innego

- zaczęli wytwarzać więcej niż było potrzebne

- powstaje umowne miejsce spotkań celu wymiany towarów

- plemiona były daleko od siebie, więc były wysokie koszty transportu

- producenci przenieśli się ze swoimi surowcami do miejsca wymiany - miasta

Cechy miasta:

- zwarte skupisko ludzi

- znaczy obszar zabudowy

- zróżnicowanie zawodowe ( społeczna heterogeniczność)

- zróżnicowanie zabudowy

- przewaga grup wtórnych( te do których chcemy należeć) nad pierwotnymi (rodzina)

- przewaga kontaktów rzeczowych nad kontaktami osobistymi

- odmienne w stosunku do wsi zarysy demograficzne miejskich społeczności

-miejski styl życia ludności

Funkcje Miasta:

1. egzogeniczne (zewnętrzne) - rodzaje działalności realizowane przez podmioty zlokalizowane na jego obszarze i pozostałych użytkowników miasta, których rezultaty przeznaczone są na rynek pozamiejski (odpowiedź miasta na potrzeby nabywców nie będących mieszkańcami

2. endogeniczne (wewnętrzne, obsługowe) - działania podejmowane dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców miasta (nabywcami dóbr i usług są mieszkańcy).

2.Specyfika gospodarowania miastem - kompetencje turystyczne władz miejskich

W swoich działaniach władze miasta nie podlegają żadnemu organowi administracji. Ich wpływ na realia miejskie wyznacza zasada - kompetencji generalnej w sprawach lokalnych, co oznacza, że do zakresu ich działania należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów władzy.

W Polsce miasta mogą być gminą lub miastem na prawach powiatu. Obowiązki na tych poziomach samorządowych została określona ustawą. W zakresie związanym z turystyką są to działania w zakresie - dla gminy: „opieki nad zabytkami”, „kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych”, „promocji gminy”,

- dla powiatu:  „kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami”,  kultury fizycznej i turystyki, promocji powiatu, ochrony środowiska i przyrody.

Z powyższego wynika, że każde polskie miasto zobligowane jest w swojej polityce (budżecie) zajmować się sprawami związanymi z turystyk, co jest ujęte ogólnie jak i szczegółowo, jako dbanie o elementy które mogą funkcje turystyczne pełnić - zabytki, przyroda.

Miasto swoje działania może wykonywać tworząc tzw. dobra publiczne czyli które charakteryzują się tym, że nie ma możliwości wyłączenia ich z konsumpcji oraz jednocześnie nie są konkurencyjne w konsumpcji^[1]. Pierwszy warunek oznacza, że dostawca dobra nie może legalnie zapobiec używaniu dobra przez innych. Drugi warunek oznacza, że konsumpcja dobra przez jedną osobę, nie pozbawia innych osób możliwości konsumpcji tego samego dobra, a zatem bez żadnych konsekwencji dobro może być konsumowane przez wiele osób jednocześnie.

Przykładem takiego dobra może być impreza na rynku, w której każdy może nieodpłatnie uczestniczyć.

3. Turystyka w planowaniu strategicznym i operacyjnym miasta.

Określenie wizji i łączących się z nią celów stanowi treść planu strategicznego, który mówi w istocie o tym, że w dłuższej perspektywie czasu miasto powinno przejść odpowiednio długą drogę z miejsca, w którym się teraz znajduje, do miejsca, które zostanie osiągnięte w przyszłości. W jaki sposób ma to być realizowane, co powinno się robić, jakie działania należy podejmować i jakie problemy rozwiązywać określa plan operacyjny. Planowanie operacyjne nastawione jest na realizację celów wynikających z planu strategicznego. Koncentruję się na działaniach i instrumentach niezbędnych do realizacji przyjętej strategii.

Planowanie i zarządzanie strategiczne miastem, w skrócie zwane zarządzaniem strategicznym, to proces planowania, podejmowania decyzji i realizacji, który obejmuje działania polityczne i zarządcze.
Zarządzanie strategiczne odnosi się przede wszystkim do podstawowej kwestii celowości, gdyż koncentruje się na wybranych najważniejszych sprawach i stara się określić najważniejsze działania, za pomocą których można zrealizować poważne zmiany. W działaniu zarządzanie strategiczne skupia się na tych sprawach , które mają zasadnicze znaczenie dla społeczności, i przystępuje do opracowania konkretnych rozwiązań.

• Strategia rozwoju gminy, powiatu
  Strategia jest dokumentem, w oparciu o który samorząd prowadzi wieloletnie programy inwestycyjne, opracowuje roczne budżety, tworzy programy operacyjne zawierające konkretne projekty. Strategia rozwoju to nie tylko hasłowe cele, ale przede wszystkim szczegółowe wytyczne do opracowania innych dokumentów.

Obejmuje ona:

• założenia strategicznych celów i zadań operacyjnych

• konsultacje społeczne

• badania sondażowe

• Plany rozwoju lokalnego
  To jeden z podstawowych programów operacyjnych zawierający zestaw projektów inwestycyjnych, które zgodnie z zapisami Strategii będą wdrażane w wybranym horyzoncie czasowym. Zaleca się równoczesne opracowanie Strategii i planu rozwoju lokalnego. Plany rozwoju lokalnego opracowywane są zgodnie z wytycznymi.
  Obejmują one:

• analizy w obszarze gospodarki, społeczności i przestrzeni

• wszystkie projekty inwestycyjne, które znajdą się w planie rozwoju i są zgodne z zapisami strategii

• opisy projektów inwestycyjnych

• konsultacje społeczne

• plany wdrażania i monitorowania planu rozwoju.

• Programy rewitalizacji
  Rewitalizacja jest złożonym procesem, w którym realizacja inwestycji jest jedynie środkiem do osiągnięcia celów związanych z poprawą sytuacji społecznej i gospodarczej Miasta. Należy podkreślić znaczenie właściwego podejścia do wydzielania obszarów do rewitalizacji. W związku z tym szczególnie ważnym etapem przygotowania programu rewitalizacji jest opracowanie jego założeń:

Kryteria wydzielania obszarów:

• trendy demograficzne,

• bezrobocie,

• ubóstwo,

• przestępczość,

• przedsiębiorczość,

• wykształcenie mieszkańców,

• stan środowiska,

• stan infrastruktury i budynków,

• wartość nieruchomości,

4. Potrzeby turystów w kontekście realiów miejskich.

Potrzeby-to składnik osobowości. Wiążą się z odczuwaniem braku czegoś, co ma znaczenie dla życia jednostki. Potrzeba jest to napięcie wewnętrzne organizmu dynamizujące aktywizujące i ukierunkowujące czynność zdobywania tego, co jest ważne ,niezbędne i konieczne dla normalnego funkcjonowania człowieka.

Potrzeby turystyczne w skali masowej pojawiają się na określonym etapie rozwoju konsumpcji. Z tego względu potrzeby turystyczne uznaje się najczęściej za wyższego rzędu, pojawiające się po zaspokojeniu potrzeb podstawowych. Potrzeba turystycznego wypoczynku „objawia się” człowiekowi wtedy, gdy nie odczuwa on już napięć wywołanych niezaspokojeniem potrzeb podstawowych, np. w zakresie wyżywienia. Ale jednocześnie czymś innym są potrzeby turystyczne dla człowieka, którego działania ogniskują się wokół zaspokojenia potrzeb podstawowych, a czymś innym są one, gdy pojawiają się u konsumenta znajdującego się na wyższym poziomie rozwoju indywidualnej konsumpcji. Z powyższego stwierdzenia wynika pewnego rodzaju względność ważności potrzeb turystycznych dla jednostki lub grupy osób .Dla pewnej części konsumentów potrzeby turystyczne są trwałym elementem konsumpcji i stylu życia, dla innych wypoczynek turystyczny pozostaje ciągle jeszcze w sferze marzeń i pobożnych oczekiwań (np. dla mieszkańców wsi).Stąd też trudno jednoznacznie określić, czy potrzeby turystyczne są potrzebami podstawowymi, czy też wyższego rzędu. Potrzeby turystyczne zaliczyć można do tzw. potrzeb powszechnych, odczuwanych przez wszystkich ludzi. Do najistotniejszych potrzeb powszechnych zaliczamy:

potrzeby fizjologiczne; orientacyjne, tj. poznawcze, emocjonalne i sensu życia.

W myśl tej klasyfikacji potrzeby turystyczne, zaliczane bezdyskusyjnie do poznawczych, należy traktować jako potrzeby powszechne.

Potrzeby turystyczne, tak jak potrzeby ludzkie w ogóle, podzielić można na; ogólnospołeczne; gospodarstw domowych. Kryterium tego podziału jest podmiot konsumpcji, którym może być społeczeństwo jako całość lub podstawowa jednostka ekonomiczna, czyli gospodarstwo domowe. Za potrzeby turystyczne uważać należy te, które wynikają z uczestnictwa w turystyce i oznaczają pożądanie różnych wartości użytkowych, jakie mają dobra i usługi. Natomiast subiektywne odczucia jednostki lub grupy osób w zakresie wypoczynku nazywane są potrzebą wypoczynku turystycznego. Pomiędzy obiema tymi grupami potrzeb istnieje ścisła współzależność. Zaspokojenie potrzeby wypoczynku turystycznego przyczynia się niejako automatycznie do powstawania różnorodnych potrzeb turystycznych i konieczności ich zaspokojenia. Jednocześnie stopień zaspokojenia potrzeb turystycznych wyraźnie wpływa na samą potrzebę wypoczynku turystycznego, na jej jakościowe wzbogacenie lub zubożenie.

Wybór formy zaspokojenia potrzeby wypoczynku turystycznego, czyli wybór określonej formy turystyki, w sposób wyraźny determinuje „koszyk rodzajowy” wywołanych tym potrzeb turystycznych, a więc wyraźnie określa zestaw dóbr i usług konsumenckich nabywanych w związku z uczestnictwem w turystyce.

Jeżeli chodzi o potrzeby turystyczne w kontekście realiów miejskich, to wynikają one z funkcji danych miast, ich atrakcji turystycznych oraz produktów turystycznych.

Można wyróżnić następujące potrzeby: rozrywkowe, noclegowe, gastronomiczne, edukacyjne, poznaniowe ,rozwoju zainteresowań, rozwoju osobowości, udział w wydarzeniach sportowych, muzycznych, kulturalnych.

Miasta mogą bowiem pełnić następujące funkcje: stołeczne; historyczne; przemysłowe; turystyczno-rozrywkowe; kulturowe. Wyróżnia się także turystyczne aglomeracje, czyli miasta stworzone specjalnie dla turystów; turystyczne miasta historyczne i antyczne; jak i miasta przekształcone, który swoją infrastruktura turystyczną mają przyciągać turystów.

Każde miasto jest miastem turystycznym, bowiem wszędzie można coś sprzedać, coś oryginalnego, unikatowego, stworzonego przez ludzi. Atrakcje turystyczne miasta wpływają na wybór danego miasta jako celu podróży; aktywizują rozwój turystyki w mieście; oddziałują na rozwój infrastruktury turystycznej, wpływają na powstawanie dzielnic turystycznych miasta. Wyróżniamy atrakcje turystyczne: pierwotne- w ich skład wchodzą usługi kulturalne, sportowe, rozrywkowe, a także otoczenie czasu wolnego oraz cechy socjo-kulturalne; wtórne- w ich skład wchodzą: hotele, gastronomia, centra handlowe, jarmarki; warunkowe- zalicza się do nich dostępność komunikacyjną, transport zewnętrzny i wewnętrzny, punkty informacji turystycznej; podstawowe- w ich skład wchodzą: budynki, budowle, układ urbanistyczny, dzielnice, elementy kultury miejskiej(muzea, teatry itp.), zakłady produkcyjne, przemysłowe; obiekty rekreacyjne(parki wodne, wesołe miasteczka itp.); obiekty rynku konferencyjnego.

6.Turystyka w mieście- zazwyczaj postrzegana przez badaczy jako

turystyczna funkcja miasta bądź jeden z wielu rodzajów aktywności ludzi w środowisku miejskim stanowi formalne umiejscowienie konkretnej dziedziny i specyfikację jej zakresu przestrzennego a dopiero wtórnie bywa nacechowana, zależnie od domeny celowej (np. na terenie zurbanizowanym mamy do czynienia z turystyką handlową, wypoczynkową, rozrywkową, kulturalną, religijną, kongresową, architektoniczną, sportową) i preferencji uczestników ruchu turystycznego. Natomiast turystyka miejska (ang. urban tourism) zaznacza się jako odrębne zjawisko jakościowo określone - juz to funkcjonując w postaci innej turystyki . Przypisywanie turystyce miejskiej samodzielnych poznawczo przesłanek i właściwych jej tylko atrybutów (cel: poznawanie miasta jako niepodzielnego elementu przestrzeni turystycznej i cennego dziedzictwa kulturowego - zatem ujmowanie turystyki w kategoriach symbolicznych i kulturowych właśnie - z perspektywy behawioralnej i humanistycznej), sankcjonuje merytorycznie i formalnie to zjawisko

Gdy wśród relewantnych założeń uwzględnia się m.in. integralność funkcjonalną, regionalny kontekst, ideę partnerstwa publiczno-prywatnego czy twórcze status quo między dziedzictwem kulturowym a systemem turystycznym, określane napięciem i wyborem między priorytetowymi opozycjami operacyjnymi w turystyce miejskiej:

• krótkoterminowe zyski versus długoterminowe straty (i vice versa),

• miejska turystyka kulturowa versus miejska turystyka masowa,

• miejska jakość życia i zywotność miasta versus żyjące muzeum,

• tożsamość versus standaryzacja tkanki miejskiej,

• koncentracja versus dekoncentracja infrastruktury turystycznej,

• odwiedzający versus mieszkańcy,

• promocja versus kontrola - czyli zarządzanie chłonnością turystyczną miasta,

• publiczne versus prywatne czy publiczno-prywatne partnerstwo w działaniu,

• wewnętrzny versus zewnętrzny kontekst - czyli wybór skali przedsięwzięć związanych z turystyką miejską.

Niemniej jednak, do nadal palących miejskich kwestii turystycznych należy zaliczyć:

• problem konkurencji o turystów na linii: (i) miasta - inne rodzaje miejsc (przeznaczenia turystycznego), (ii) miasta - parki tematyczne, (iii) stare miasta turystyczne - nowe regiony zurbanizowane, (iv) śródmieścia miast - strefa podmiejska

• poszukiwanie przez miasta autentyczności i tożsamości,

• reprodukcję organizacji i wizerunku - czyli funkcjonalne i marketingowe upodabnianie się miast,

• kwestię wyrazistości i wysokiego standardu atrakcji turystycznych,

• problem pozostawiania publicznej przestrzeni w miastach,

• identyfikację faz rozwoju turystyki miejskiej w oparciu o stopień rozpoznania potrzeb turystycznych i stopień ich zaspokojenia.

7.Turystyka miejska jest formą aktywności różniącą się zasadniczo od innych typów turystyki, jak również od innych procesów zachodzących w środowisku miejskim. Zdaniem G.J. Ashwortha (1992a, s. 3) z tego też względu powinna ona być rozpatrywana jako złożone zjawisko składające się z różnych przejawów aktywności turystycznej, jak również z punktu widzenia roli, jaką turystyka odgrywa lub może odgrywać w szeroko rozumianym funkcjonowaniu miasta.

Nie zajmując się szerzej różnicami, jakie występują między określeniami „turystyka miejska” a „turystyka w mieście”, pod szeroko ujmowanym pojęciem „turystyki na obszarach miejskich” można rozumieć:

a) wszystkie formy turystyki, które mają miejsce na terenach miejskich,

b) formy turystyki związane z walorami i zagospodarowaniem turystycznym występującymi na obszarach miejskich,

c) turystykę, której celem jest odwiedzanie i poznawanie miasta traktowanego jako dziedzictwo kulturowe i uznawanego za niepodzielny element przestrzeni turystycznej.

Turystyka miejska, jak sama jej nazwa wskazuje obejmuje swym obszarem miasto. Z tego też względu turystyka miejska może być rozumiana, jako różnorodne formy turystyki, które odbywają się na terenie miejskim. Bardzo często związane są one także z zagospodarowaniem miasta, oraz jego walorami turystycznymi.

Przede wszystkim turystyka miejska na terenie danego miasta, znacznie przyczynia się do jego rozwoju, a tym samym do rozwoju całego regionu. Oprócz tego znacznie je ożywia, pobudza rozwój gospodarczy, oraz zmienia jego ogólny wizerunek.

Miasta od wieków przyciągały turystów oferując im zakwaterowanie, wyżywienie, rozrywkę i inne atrakcje. Turystyka miejska stała się nie tylko istotnym elementem krajobrazu gospodarczego większości dużych miast , lecz także katalizatorem odrodzenia i rozwoju

8.Typologia turystyczna miasta (Matczak, Płoński)

Wg wielkości:

• Do 25 tys. mieszkańców

• 25 - 100 tys. mieszkańców

• 100 - 500 tys. mieszkańców

• >500 tys. mieszkańców

Wg funkcji:

• Społeczne

• Historyczne

• Przemysłowe

• Turystyczno - rozrywkowe

• Kultury

Wg orientacji turystycznej (kryterium MC):

• Turystyczne aglomeracje (stworzoną w skutek specjalizacji turystycznej miasta

• Turystyczne miasta historyczne

• Miasta przekształcone - przyciągające infrastrukturą turystyczną (rozrywkową, kulturową)

Biorą pod uwagę różne motywy uprawiania turystyki przez turystów, można wyróżnić miejscowości turystyczne w węższym i szerszym znaczeniu tego słowa:

1. Ujęcie węższe:

- miejscowości wypoczynkowe, obejmujące kurorty, miejscowości urlopowe, miejscowości w pobliżu miejsc zamieszkania będące celem wypoczynku weekendowego

- miejscowości znane z atrakcji turyst. Tj.: imprezy, uroczystości o charakterze świeckim, centra rozrywki

- miejscowości kultu religijnego, odwiedzane z pobudek religijnych, poznawczych, lub religijno-poznawczych

2. Ujęcie szersze:

- centra komunikacyjne tj morskie, kolejowe, lotnicze i autobusowe,

- centra oświatowe- miejscowości kongresowo-konferencyjne, miejscowości skupiające szkolnictwo i instytucje naukowe,

- centra administracyjne- stolice państw, regionów, inne ważne miasta

- centra gospodarcze- przemysłowe i handlowe

9. Rola dużych miast w turystyce miejskiej

Duże miasta pełnią ważną rolę w turystyce miejskiej jako (Matczak):

• Generatory ruchu turystycznego - funkcja zależy od:

• Składników miejskiego stylu życia

• Dystansu

• Kosztów

• Rodzaj atrakcji turystycznych (szczególnie znaczące są oferty środowiska naturalnego)

• Miejsca przyjmowania turystów, szczególnie zagranicznych (bramy wjazdowe) poprzez:

• Lotniska, dworce, przystanki komunikacji

• Hotele, gastronomia

• Ofertę centrum (zabytki, rozrywka)

10. Specyfika miejscowości turystycznej

miejscowość turystyczna - jednostka osadnicza, która ze względu na walory turystyczne, infrastrukturę turystyczną i dostępność komunikacyjną stanowi punkt docelowy lub etapowy migracji turystycznej

Miejscowość turystyczna powinna przyciągać wyglądem, powinna się czymś wyróżniać (charakterystycznym elementem turystycznym jest np. molo w Sopocie).

O stopniu atrakcyjności turystycznej danej miejscowości decydują:

• walory turystyczne

• zagospodarowanie turystyczne

• dostępność komunikacyjna

Ważne jest dostosowanie się danej miejscowości do turystów. Taka miejscowość powinna mieć bardzo dużo miejsc noclegowych, nie powinno zabraknąć także restauracji i pubów, a i miejsc rozrywki. W miejscowości powinny się znajdować atrakcje turystyczne przyciągające zainteresowanie turystów. W takiej miejscowości turystycznej powinno znajdować się dość dużo koszy na śmieci, bo wielu turystów nie patrzy gdzie wyrzuca odpadki, a jeżeli kosz znajdowałby się w pobliżu, to na pewno by podeszli. Powinny w takim mieście pracować także służby oczyszczania miasta, które w okresie letnim są niemal konieczne, bo zagęszczenie ludności zwiększa się kilkakrotnie, przez co po prostu jest więcej śmieci i odpadków, które zbyt ładnie nie wyglądają.

11. Formy turystyki miejskiej

Formy turystyki miejskiej:

• zakupowa, biznesowa, tranzytowa,

• kulturowa, rozrywkowa, związana z wydarzeniami, biznesowa,

• odwiedziny u krewnych, podróże służbowe, podróże w celach konferencyjnych, turystyka religijna, turystyka kulturowa, podróże związane z edukacją, turystyka wydarzeń i zakupowa.

Turystyka handlowa -  Jak sama nazwa wskazuje, turystyka tego rodzaju charakteryzuje się wypoczynkiem ora rekreacją podczas robienia zakupów lub korzystania z ofert miejscowych sprzedawców. Ten rodzaj turystyki dedykowany jest ludziom, którzy po prostu lubią spędzać czas robiąc zakupy oraz chodząc po straganach i szukając niebywałych okazji. To również wspaniały rodzaj rekreacji i wypoczynku dla kolekcjonerów.

Turystyka gastronomiczna (kulinarna) - Turystyka kulinarna polega na podróżowaniu po różnych regionach oraz zakątkach świata i degustowaniu potraw charakterystycznych dla danego kraju oraz państwa.

Turystyka rozrywkowa - Głównym celem tego typu spędzania wolnego czasu jest rozrywka, która definiujemy jako szukanie wrażeń, które są związane często ze wzrostem adrenaliny w naszych organizmach. Temu typowi turystyki poddaje się młodzież. Nie jest to rozwiązanie najtańsze, ale odpowiednia ekipa i zgranie pozwalają unikać dodatkowych i niepotrzebnych kosztów.

Turystyka kongresowa - W ramach tej formy turystyki organizowane są różne konferencje, zjazdy, seminaria. Popularne są wśród naukowców, członków organizacji społecznych, gospodarczych, sportowych i społecznych. Wyjazdy nie są długie, zazwyczaj kilkudniowe. Turystyka kongresowa wymaga specjalnej infrastruktury turystycznej. Jej uczestnicy zwykle oczekują usług i produktów najwyższej jakości. Wyjazdy najczęściej organizowane są do atrakcyjnych turystycznie miast, w których nie brakuje walorów kulturowych i przyrodniczych.

Turystyka kulturalna - dziedzina turystyki skierowana na odwiedzanie i poznawanie miejsc związanych z kulturą w jej rozmaitych aspektach. Obiekt zainteresowania tej turystyki stanowią zarówno wytwory kultury w przeszłości, jak i współczesne. W jej skład integralnie wchodzi więc również wszelkiego rodzaju turystyka historyczna. Nie należy zaś krajoznawstwo.

Turystyka sportowa - we współczesnym świecie coraz większe znaczenie, nie tylko społeczne i kulturowe, ale i ekonomiczne, ma sport i czynny wypoczynek. Daje się to zauważyć również w odniesieniu do turystyki miejskiej, gdyż miasta są nie tylko

miejscami, w których odbywają się duże imprezy sportowe (np. igrzyska olimpijskie, mistrzostwa świata w różnych konkurencjach sportowych, itp.), ale część

z nich jest również chętnie odwiedzana przez osoby uprawiające sport amatorsko

(np. ośrodki sportów zimowych czy sportów wodnych).

13. Dzielnice turystyczne miast:

Konsekwencją coraz większego znaczenia w miastach obiektów i usług związanych z szeroko rozumianą turystyką jest pojawianie się dzielnic nazywanych recreational business districts RBD. Innym pojęciem jest TBD -tourism business district. Różnica polega na tym, że terminem RBD nazywa się dzielnice, gdy przemiany przestrzeni miejskiej pod wpływem turystyki są niewielkie, natomiast TBD dotyczy sytuacji, gdy turystyka jest wiodącym czynnikiem kształtującym/zmieniającym przestrzeń miasta.

TBD- polega na koncentracji ruchu turystycznego jedynie w niektórych dzielnicach miast. Optymalne warunkiem rozwoju turystyki w miastach występują w części aglomeracji- dzielnicy śródmiejskiej. Do czynników kształtowania dzielnic turystycznych należą: zabytki architektury, obiekty kulturalne, obiekty hotelarskie, gastronomiczne oraz róźne przejawy życia społecznego i gospodarczego miasta ( np. funkcje handlowem, administracyjne). Koncentracja ruchu turystycznego w obrębie tych dzielnic wynika także z ich dobrej dostępności i wyłączenie z niej ruchu samochodowego.
Rdzeniem TBD są: dziedzictwo historyczne miasta, życie i wydarzenia kulturalne, oferty handlowe, hotelarskie, gastronomiczne.

Dzielnice, których czynnikiem rozwoju jest pełniona przez miasto funkcja-działalność biznesowo-administracyjna nazywają się CBD- Central Business District/ miejskie dzielnice interesów.

Tab. 1. Podobieństwa i różnice między tourism business district a recreational business district

Tourism business district (TBD)	Recreational business district (RBD)
Wykorzystanie całoroczne	Wykorzystanie sezonowe
Kształt koncentryczny	Kształt linearny lub przypominający literę T
Głównymi atrakcjami turystycznymi są obiekty kulturowe i wydarzenia kulturalne	Głównymi atrakcjami są walory przyrodnicze
Może powstać w ramach centrum administracyjno- handlowego mia-sta (CBD) lub występuje oddzielnie	Powstaje oddzielnie względem centrum administracyjno- handlowego miasta (CBD), ale z czasem może się z nim połączyć
Główne funkcje sprowadzają się do: Funkcji biurowej Funkcji usługowej Obecności atrakcji turystycznych Obecności usług turystycznych Funkcji administracyjnej Funkcji kulturalnej Funkcji handlowej Funkcji transportowej	Główne funkcje sprowadzają się do: Funkcji gastronomicznej Funkcji rozrywkowej Obecności sklepów z pamiątkami Funkcji noclegowej
Jest wyrazista i ma związki z walorami kulturowymi miasta	Nie jest wyrazista i ma związki z walorami kulturowymi oraz przyro-dniczymi miasta

:

Źródło: opracowano na podstawie D. Getz (1993, s. 586)

14. Postmodernistyczne przemiany miast odbywające się pod wpływem turystyki

Turystyka oznacza wzrost standardu życia mieszkańców miejscowości turystycznych. Występuje w nich mniejszy odpływ ludności niż w miejscowościach nieturystycznych. W przypadku niewystarczającej kadry zajmującej się obsługą turystów, obserwowany jest napływ pracowników z innych regionów lub nawet krajów. Oznacza to, że współcześnie zwiększa się różnorodność wśród mieszkańców miast turystycznych. Aby poradzić sobie z obsługą turystów, mieszkańcy podnoszą swoje kwalifikacje poprzez np. naukę języków obcych, zarządzania, rachunkowości. Korzyści z rozwoju turystyki dla lokalnej gospodarki wynikają z: rozwoju przedsiębiorczości, powstania nowych miejsc pracy i zmniejszenia bezrobocia, napływu nowych inwestycji, dochodów uzyskiwanych z obecności turystów. Mieszkańcy starają się bliżej poznać swoją kulturę i historię, aby móc ją zaprezentować w jak najatrakcyjniejszej formie turystom. Ponadto miasta chcą być postrzegane przez turystów jako postępowe miejsca. Z tego powodu miasta zostają unowocześniane zarówno pod względem architektonicznym, jak i rozwiązań komunikacyjnych.

15. Produkt miasta - podaż na miejskim rynku

Produkt miasta jest w pierwszej fazie działań promocyjnych nieuporządkowanym zbiorem udogodnień i korzyści jakie mogą stać się udziałem każdego, czyja działalność zgodna jest z założeniami strategii rozwoju lokalnego. Staje się on ofertą, prezentowaną wśród mieszkańców i na zewnątrz, w wyniku świadomej i celowo zorientowanej aktywności podmiotów promocji.

Produkty miasta - to różnego typu usługi publiczne, lokalizacje związane z nimi, nieruchomości, lokale i powierzchnie użytkowe, a także dobra i walory naturalne i kulturalne, a także różne systemy zachęt. Stanowią one łącznie ofertę rynkową kierowaną od adresem różnych grup nabywców i odbiorców.

Produkt miasta w swej końcowej, przyswajalnej na rynku miast formie, sprowadza się do katalogu ofert inwestycyjnych dla przedsiębiorców i przedsiębiorstw, zbioru atrakcji dla turystów, spokoju i ciszy i korzystnych cech środowiska naturalnego dla kuracjuszy czy rezydentów itp. Zespół cech zagospodarowanej przestrzeni miejskiej przekształcony jest w nich w zbiór korzyści, jakie stanowić mogą o atrakcyjności i konkurencyjności danego miejsca. Również cechy lokalnej społeczności są sprowadzone do listy czynników kształtujących ofertę i mogących być użytecznymi w przyciąganiu klientów.

17. Miasto i jego części jako produkt turystyczny.

Miasto lub jego części stanowią produkt turystyczny. Tworzy go grupa komponentów miejskich oraz stopień atrakcyjności dla turysty. Atrakcyjnością turystyczną nazywa się występowanie pewnej, charakterystycznej cechy, która przyciąga turystów na dany teren, posiadający takie, a nie inne walory turystyczne. Atrakcyjność turystyczna obszaru to pojęcie względne, ze względu na różne warunki psychofizyczne odbiorców (różnorodne preferencje i wartości wyznawane przez turystów).

Wg. Książki A. Pawlicza „Promocja produktu turystycznego. Turystyka Miejska” Produktem turystycznym obszaru jest suma usług turystycznych oraz dóbr i urządzeń turystycznych, jakie dany obszar oferuje.

Miejskim produktem turystycznym może być zarówno wielomilionowa metropolia, jak i niewielkie miasto, będące centrum historycznym, kulturowym, bądź finansowym. Rozwój turystyki stwarza możliwość w ramach planowania przestrzennego, udoskonalenia i ewolucji funkcjonowania administracji, zarządzania i polityki obszaru miejskiego. Turystyka często widziana jest jako czynnik i katalizator rozwoju miasta. Rozwój turystyki tworzy nowe miejsca pracy, a przychody związane z turystyką stanowią istotną pozycję w budżetach wielu miast i są one przeznaczane na konserwację dziedzictwa kulturowego oraz inwestycje w infrastrukturę turystyczną.

Miasto lub jego części stanowią specyficzny rodzaj produktu. Nie ma tu jasno określonego sprzedawcy, jak w przypadku nieobszarowego produktu turystycznego (np. usługi noclegowej). Miasto nie jest przedsiębiorstwem, a oferowany produkt nie jest jednolity (ponieważ tworzą go różne organizacje i przedsiębiorstwa działające w mieście).Produktem miasta jest jego obszar, jako suma obiektów i środków służących rozwojowi turystyki. Miasto oferuje dostęp do atrakcji turystycznych, jednak nie pobiera ono od turysty bezpośredniej opłaty, a finansowanie następuje poprzez pobór podatków od przedsiębiorstw turystycznych działających na tym obszarze.

Struktura produktu turystycznego miasta

18. Klasyfikacje atrakcji turystycznych

J. Swarbrooke za Puchalska- Miętus 2000:

• naturalne- związane z elementami środowiska naturalnego

• dzieła stworzone przez człowieka, ale w innym celu niż turystyczny

• miejsca zaprojektowane i zbudowane od podstaw jako atrakcje

• imprezy sportowe, kulturalne, religijne itp.

Grypy turystycznych atrakcji miejskich (A. Mikos von Rohrscheidt) :

• obiekty zabytkowe

• muzea ( galerie, wystawy)

• wydarzenia (eventy)

• możliwość spaceru połączona z dokonywaniem zakupów

Różnią się one m.in. lokalizacją w przestrzeni miasta, czasem udostępniania i jego ceną oraz rodzajem podmiotów zainteresowanych ich oferowaniem

Atrakcje turystyczne miasta ( koncepcja M. Jansen Verbeke za A. Matrczak, A. Płoński)

• pierwotne- miejsca rozrywki (w skład których wchodzą usług kulturalne, sportowe, rozrywkowe) oraz otoczenia czasu wolnego ( obiekty-> budowle, ulice), cechy socjo- kulturalne ( zwyczaje, język, gościnność). Są podstawą do tworzenia pozostałych atrakcji.

- wpływają na wybór miasta jako miejsca (celu) podróży turystycznej

- aktywizują rozwój turystyki w mieście ( miejsca pracy, dochody, profil edukacji itp.)

- oddziałują na rozwój infrastruktury turystycznej ( inwestycje)

• wtórne- hotele, gastronomia, centra handlowe, jarmarki

- wpływają na powstawanie dzielnic turystycznych miasta (TBD- Tourist Business District), najczęściej w śródmieściu w oparciu o bazę noclegową.

- są niezbędne dla utrzymania odpowiedniego poziomu usług turystycznych i pozycji w rankingu ośrodków turystycznych.

• warunkowe- dostępność komunikacyjna, transport wewnętrzny ( np. bryczki) i zewnętrzny, punkty informacji turystycznej.

Klasyfikacja atrakcji turystycznych ( A. Matczak):

• podstawowe- głównie związane z architekturą, położeniem oraz funkcjami miejskimi:

- układ urbanistyczny, budynki, budowle, zespoły budynków, dzielnice itp. oraz elementy dekoracji zagospodarowania przestrzennego, zarówno zabytkowe jak i współczesne.

- elementy kultury miejskiej np. instytucje ( muzea, teatry, galerie), wydarzenia ( imprezy)

- zakłady produkcyjne, przemysłowe,

- obiekty rekreacyjne np. ogrody zoologiczne,

- obiekty rynku konferencyjnego np. sale, centra zjazdowe.

• drugorzędne- hotele, obiekty gastronomiczne, handlowe itp. nie są celem, ale istotnie przyczyniają się do budowania atrakcyjności turystycznej.

• warunkowe- transport, pozostała infrastruktura oraz gościnność.

19. Warunki wytworzenia miejskiego produktu turystycznego

Produktem miasta jest dobro przeznaczone na sprzedaż. Zatem, jeśli ktoś wytworzył coś nie na sprzedaż, to nie jest produktem. Produktem jest wszystko, co można urynkowić (cena, popyt, podaż, dobro, które może być przedmiotem transakcji).

Cechy produktu miasta:
1. Produkt miasta jest rezultatem działań zbiorowych wielu ludzi i pokoleń.
2. Produkt miasta zostaje ukształtowany w wyniku oddziaływania czynników miastotwórczych.
3. Rynek nie wpływa na cechy, wpływa jedynie częściowo na dystrybucję.
4. Poszczególne produkty miejskie są często unikalne, niepowtarzalne i jednorazowe, jedyne w swoim rodzaju.
5. Na produkt składa się mnogość elementów, jego złożoność i skomplikowana zawartość. Dzięki temu miasto można „sprzedać” na wiele sposobów nawet temu samemu klientowi.

Produkt turystyczny stanowią miasta lub jego części. Do wytworzenia produktu turystycznego niezbędne są:
- aktywność ekonomiczna związana z produkcją i sprzedażą produktów (wielu wytwarzających przedsiębiorców),
- posiadanie atrakcji turystycznych (naturalnych, fizycznych, społecznych, kulturalnych itd.),
- posiadanie instytucji związanych z wytworzeniem i dystrybucją produktów (np. byłą instytucja zajmująca się organizacją Euro2012).

Wg Middletona na produkt turystyczny składa się 5 elementów:
1. Walory i atrakcje turystyczne,
2. Infrastruktura i usługi (udogodnienia),
3. Dostępność komunikacyjna,
4. Wizerunek i postrzeganie obszaru,
5. Cena płacona przez konsumenta.

20. Produkty kompleksowe

Pakiet jako produkt to standardowe, znajdujące się pod kontrolą jakościową, powtarzalne oferty składające się z dwóch lub więcej składników: transportu, zakwaterowania, wyżywienia, atrakcji turystycznych, innych urządzeń oraz usług

Tworząc produkty pakietowe miasto poszerza swoją ofertę, czyni ją bardziej atrakcyjną dla mieszkańców oraz potencjalnych turystów.

Pakiet, oferta pakietowa, jest to naturalna odpowiedź rynku na zwiększone zapotrzebowanie, wypływające ze zmieniających się oczekiwań dzisiejszych turystów.
Pakiety lokalne - dla turysty kulturowego stanowią one możliwość zorganizowania sobie w oparciu o konkretną, zróżnicowaną ofertę samodzielnego, dłuższego, atrakcyjnego pobytu w konkretnym mieście lub okolicy.

Produkty kompleksowe ułatwiają zdobywanie głębszej wiedzy o regionie, czy to przez oferowanie lokalnej kuchni, czy za pomocą zebrania w jednej ofercie możliwości zwiedzenia najciekawszych obiektów.
Przykładem produktu kompleksowego mogą być: pakiety tematyczne, odnoszące się do całych szlaków lub tylko ich poszczególnych części czy też comiesięczny pakiet darmowych zaproszeń oraz specjalne oferty cenowe do wybranych muzeów i teatrów.

Dobrymi okazjami dla tworzenia takich pakietów mogłyby być rozpowszechnione już w naszym kraju noce muzeów.

21. Miejska turystyka kulturowa - znaczenie kultury w realiach lokalnych

Turystyka chroni, wzbogaca i popularyzuje dobra kulturalne, kultura zaś inspiruje rozwój turystyki. Turystyka kulturowa obejmuje nie tylko zwiedzanie interesujacych miejsc i zabytkow, lecz także zapoznawanie się ze sposobami życia na zwiedzanych obszrach.

Kultura może być ważnym elementem określającym charakter rozwoju lokalnego. Może też stanowić podstawę lokalnych strategii rozwojowych. Takie poglądy wyrażają zarówno naukowcy - w tym autorzy podręczników i innych opracowań z zakresu geografii rozwoju, jak i twórcy unijnych programów rozwojowych, czy działacze lokalni.

Turystyka lokalna opiera się na autentycznych zasobach naturalnych, historycznych i kulturalnych danego obszaru. Aktywność środowiska w procesie rozwoju turystyki przynosi też lepsze zrozumienie lokalnej kultury wśród mieszkańców. Są oni często nieświadomi własnych zasobów, które mogłyby zainteresować turystów. Często społeczność lokalna nie uświadamia sobie wartości turystycznej składników dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, które dobrze zna. Rozwój i wykorzystanie zaplecza turystycznego dla potrzeb mieszkańców to kolejne korzyści z pro turystycznej aktywności społeczności lokalnej. Chodzi o to, że infrastruktura turystyczna, która służy turystom pierwszej kolejności powinna służyć mieszkańcom. Mamy więc do czynienie z efektywną ekonomiką wykorzystania lokalnych możliwości rozwoju turystyki. Wreszcie ona może być źródłem zysku dla społeczności lokalnej. Lokalne władze angażujące się w rozwój turystyki powinny blokować wyciekanie zysków poza społeczność lokalną.

W dobie globalizacji nieżalenie od tego czy dane społeczności lokalne tego chcą czy nie, dochodzi do wzbogacania ich kultury lokalnej o nowe treści i wartości. Globalizacja może mobilizować chęć społeczności lokalnych do przeciwstawienia sie ogólnym prądom poprzez uwypuklenie własnej odrębności, lokalności. Do zmian w kulturze lokalnej dochodzi także poprzez fakt, że globalizacja powoduje uwypuklenie tego, co kiedyś było niezauważalne. Dzieje sie tak dlatego, że pewnych lokalnych wyróżników nie dało sie wcześniej zauważyć, bo nie było ich z czym porównać. Można przypuszczać, że mimo wszystko wiele lokalnych tradycji i kultur ginie w dobie globalizacji. Wyławiane jest to, co ma silę przebicia poparta działaniem społeczności, czy twórców lokalnych a równocześnie ma wartość komercyjną. Z drugiej strony można jednak przyjąć optymistyczny pogląd, że gdyby nie globalizacja, jeszcze więcej wartościowych tradycji i kultur lokalnych by przepadło.

22. Turystyka miejska jako składowa turystyki kulturowej

Turystyka miejska wchodzi w skład powszechnej turystyki kulturowej , która jest pochodną turystyki kulturowej.

Do składowych turystyki kulturowej zaliczana jest turystyka miejska jako podróż kulturowa

Cechuje się ona:

- zwykle krótkim czasem przebywania w miejscu zwiedzania

- intensywnością

Często wzbogaca ją możliwość dokonywania zakupów , która staje się szczególnie cenna wobec różnic rozwoju gospodarczego odwiedzanych miast i miejsc pochodzenia turystów.

Do specyficznych cech kulturowej turystyki miejskiej można zaliczyć:

- krótki okres pobytu odwiedzających gości

- sezonowość ( zwykle od maja do września)

- możliwość wykorzystania istniejącej infrastruktury do celów turystycznych bez konieczności znacznych nakładów inwestycyjnych

- istnienie w miastach zasobów wykwalifikowanej kadry

- duże wydatki ponoszone (przeciętnie) przez turystów i biznesmenów

- znaczny udział obcokrajowców, wielu przypadkach dominujący

- bezwzględny wzrost znaczenia turystyki w życiu miasta i regionu, staje się ona jego główną funkcją ( lub co najmniej jedną z podstawowych)

Kulturowa turystyka miejska jest połączona ze zwiedzaniem miast oraz ich najbliższych okolic.

Turystyka miejska, jak sama jej nazwa wskazuje obejmuje swym obszarem miasto. Z tego też względu turystyka miejska może być rozumiana, jako różnorodne formy turystyki, które odbywają się na terenie miejskim.

Przeważająca część walorów turystycznych jest skoncentrowana w ośrodkach miejskich i nawet wówczas, gdy o atrakcyjności danego obszaru decydują walory przyrodnicze, wzniesiona przez człowieka infrastruktura turystyczna skupia się głównie w miastach.

Pod szeroko ujmowanym pojęciem „turystyki na obszarach miejskich” czy tez turystyki miejskiej można rozumieć:

a) wszystkie formy turystyki, które mają miejsce na terenach miejskich,

b) formy turystyki związane z walorami i zagospodarowaniem turystycznym występującymi na obszarach miejskich,

c) turystykę, której celem jest odwiedzanie i poznawanie miasta traktowanego jako dziedzictwo kulturowe i uznawanego za niepodzielny element przestrzeni turystycznej.

23.

W odniesieniu do turystyki miejskiej coraz częściej dominują turyści zainteresowani rozrywką i sportem, udanymi zakupami, odwiedzeniem słynnej restauracji/ kawiarni, wzięciem udziału w wydarzeniach kulturalnych.

24.Rodzaje turystyki kulturowej

Turystykę kulturową dzielimy na 3 rodzaje:

• Turystyka kultury wysokiej:

- turystyka dziedzictwa kulturowego,

- turystyka muzealna,

- turystyka literacka,

- turystyka eventowa kultury wysokiej.

• Turystyka edukacyjna:

- podróże studyjne,

- podróże tematyczne,

- podróże językowe,

- podróże seminaryjne.

• Powszechna turystyka kulturowa:

- turystyka miejska,

- turystyka kulturowa obszarów wiejskich,

- turystyka etniczna,

- kulturowa turystyka militarna,

- turystyka obiektów przemysłowych i technicznych,

- turystyka żywej historii,

- turystyka kulturowo-przyrodnicza,

- turystyka egzotyczna,

- turystyka religijna i pielgrzymkowa,

- turystyka kulinarna,

- turystyka hobbystyczna,

- turystyka regionalna.

PYT. 25 SPECYFIKA PRODUKTÓW TURYSTYKI KULTUROWEJ

PRZYPOMNIENIE:

Produkt turystyki kulturowej jest przymiotnikowym typem produktów turystycznych, analogicznie jak produkty turystyki aktywnej, wypoczynkowej, uzdrowiskowej, biznesowej, agroturystyki. Kryterium wyróżniającym tę grupę produktów jest to, że rdzeń produktu kulturowego tworzy atrakcja (walor) krajoznawcza, przyciągająca turystów zainteresowanych kulturą. Nie można mówić o jednym i jednolitym produkcie turystyki kulturowej. Odróżnić należy też marketing kultury (prowadzony celem jej promocji) oraz marketing przez kulturę (sponsoring kultury). Liczne badania, w tym wizerunku i motywacji, wskazują, że podstawową wartością jest suma atrakcji miejsca docelowego, jak i innych składowych klasycznie rozumianego produktu turystycznego. Jednym z przykładów produktów turystyki kulturowej są miasta. Na taki produkt składa się wiele subproduktów, w tym nawet inwestycyjny (Stanowicka-Traczyk 2008). Nie istnieje marka miejsca jako sama w sobie: abstrakcyjny Kraków, Paryż czy Zakopane. Zawsze współtworzą go w różnych stopniu submarki. Dużą umiejętnością w promocji miasta jest znalezienie swoistego parasola - komunikatu jednowątkowego zwanego single minded proposition.

Składnikami decydującymi o atrakcyjności i konkurencyjności miejsca docelowego są:

• dostępność transportowa,

• wizerunek i tożsamość2,

• atrakcje w celu,

• wydarzenia,

• cena,

• infrastruktura.

Stąd też wzbogacanie lokalnej oferty turystycznej (poszerzanie produktu) pozwala na jego pozycjonowanie w stosunku do konkurencji. Wiele miast europejskich pozycjonuje się w podobny sposób, tak więc znalezienie wyróżniającego motywu komunikacyjnego jest niezwykle trudne:

• miasta włoskie: o silnym obrazie; pozycjonują się na rynkach poprzez sieć „miast sztuki”,

• miasta hiszpańskie: dziedzictwo kulturowe jest osią przewodnią promocji poprzez miasta wpisane na listę UNESCO. Ich pozycjonowanie opiera się na takich składowych produktu, jak gastronomia, festiwale, oferta „nocna”,

• miasta niemieckie: kilka miast o słabszym obrazie pozycjonuje się poprzez wydarzenia muzyczne i kulturalne,

• miasta belgijskie: wykorzystują tranzytowe położenie do komunikowania poprzez zróżnicowaną ofertę: wystawy i inne wydarzenia kulturalne. Bruksela opiera swą promocję na gastronomii i sztuce,

• miasta francuskie: markowa pozycja Paryża utrudnia innym miastom usytuowanie się na rynku i stworzenie konkurencyjnej oferty,

• miasta Europy Wschodniej: Praga, Budapeszt, Sankt Petersburg prezentują bogaty produkt oparty na atrakcjach w celu oraz wydarzenia kulturalne; rozpoznawalne na rynkach są liderami krótkich pobytów w tej części Europy.

27. Produkty turystyki kultury wysokiej.

Turystyka kultury wysokiej dzieli się na:

• turystykę dziedzictwa kulturowego - turystyka dziedzictwa kulturowego (cultural heritage tourism) to podróżowanie w celu poznawania miejsc, przedmiotów kultury materialnej i duchowej oraz działań, które w sposób autentyczny przedstawiają historię oraz wartości kulturowe, zarówno przeszłe, jak i teraźniejsze. Ta forma turystyki obejmuje zwiedzanie miejsc historycznych i archeologicznych, poznawanie lokalnych tradycji i zwyczajów, udział w imprezach kulturalnych, a także poznawanie dziedzictwa przemysłowego, w tym starych kanałów, linii kolejowych, fabryk etc.

• turystykę muzealną - (muzea architektury, archeologiczne, artystyczne, biograficzne, erotyki (muzea seksu), farmacji, figur woskowych, gospodarcze, historyczne, kolejnictwa, literatury, lotnictwa, martyrologii, medycyny, motoryzacji, morskie, numizmatyki, nauki, pocztowe, pożarnictwa, przyrodnicze, regionalne, rolnictwa, rzemiosła, sakralne, sztuki (rzeźby, malarstwa, sztuk audiowizualnych), teatralne, techniczne, więziennictwa, zabawek).
  Powstające obecnie muzea, różnią się od tych, w których eksponaty stały za szybą i należało chodzić wokół nich w ciszy. Dzisiejsze muzea to trend wpisujący się w tak zwane żywe muzea, gdzie znajdują się interaktywne wystawy, na których można dotknąć, posłuchać, zobaczyć jak działają eksponaty. Muzea potrafią zachęcić młodych ludzi zwłaszcza poprzez ciekawy program, zajęcia, wystawy, rekonstrukcje zdarzeń oraz gadżety, organizują pikniki rycerskie, konkursy poszukiwaczy złota, noce tematyczne pod gołym niebem, itp.

• turystykę literacką - pozwala sympatykom książek poczuć się jak bohaterowie ich ulubionych dzieł, zajrzeć w zakamarki opisywanych ulic i przypisać wyobrażeniom konkretny obraz. Np: trasy turystyczne śladami bohaterów literackich; festiwale literackie; miasta książek, które pochwalić się mogą pokaźną liczbą antykwariatów, księgarń i bibliotek (obszerne zbiory używanych i nowych książek zgromadzone w wielu księgarniach i galeriach sztuki, a te ze względu na oryginalną architekturę, są atrakcją samą w sobie. W mieście takim roi się od kafejek-bibliotek, gdzie gromadzą się zarówno turyści, jak i znani oraz początkujący pisarze).

• turystykę eventową kultury wysokiej - podróże, których celem jest udział uczestników w specjalnie inscenizowanych imprezach o charakterze kulturalnym, mających ograniczony czas trwania i przyciągających turystów. Polega na udziale turystów w różnorodnych przedsięwzięciach: festiwalowych, karnawałowych, teatralnych, filmowych, kinowych, literackich, muzycznych, tanecznych, fotograficznych, koncertach, widowiskach, paradach, fiestach, festynach, wystawach sztuki itp.

28. Turystyka edukacyjna

- podróże studyjne
- podróże seminaryjne,
- podróże tematyczne,
- podróże językowe,

Podróż studyjna to inteligentna forma podróży urlopowej, umożliwiająca intensywne zapoznanie się z krajem docelowym. Dokonuje się to przez unaocznienie przeszłości, wykazanie odniesienia do aktualnej sytuacji społecznej i kultury, oraz wspólne przeżycie na miejscu. Realizując ten cel, podróż studyjna usiłuje chronić- a jeśli to możliwe nawet wspierać- zastaną naturalną sytuację socjalną i kulturową kraju docelowego oraz warunki jego środowiska

podróż studyjna ma na celu autentyczne spotkanie z krajem i to nie tylko z jego atrakcjami turystycznymi, ale i historią, oraz kulturą. Po drugie: jest ona nakierowana na osobiste i intensywne zetknięcie gości ze światem „gospodarzy”. Po trzecie: realizuje coraz powszechniej podnoszone postulaty „turystyki łagodnej”, „miękkiej” a jednocześnie ekologicznie świadomej.

Podróż studyjna ma służyć nie tylko lepszemu zrozumieniu kraju odwiedzanego, ale także chronieniu jego środowiska naturalnego i tożsamości kulturowej, zamiast je bezpośrednio lub pośrednio modyfikować lub nawet degradować, co bywa niestety skutkiem realizacji w skali masowej produktów wielu rodzajów współczesnej turystyki

Podróż studyjna to wielodniowa wyprawa o charakterze kulturowo-edukacyjnym, ze ściśle określonym programem, niewielką liczbą uczestników, podczas której pod kierunkiem wykwalifikowanego pilota przewodnika zwiedza się wybrany kraj, region lub szlak kulturowy.

Cechy klasycznej podróży studyjnej

a) Ściśle określony program

b) Ograniczona liczba uczestników

c) Fachowo wykwalifikowany prowadzący

d) Mocno akcentowany aspekt edukacyjny

Organizatorzy podróży studyjnych dążą do umożliwienia uczestnikom uzyskania integralnego, wieloaspektowego obrazu zwiedzanego kraju lub regionu. Podróż studyjna ma za zadanie pozostawić swym uczestnikom nie tylko wrażenia ze zwiedzanych obiektów (z reguły stanowiących ważne symbole dla całości dziedzictwa kulturowego zwiedzanego obszaru), ale także przekazać im rzetelną i wszechstronną wiedzę o kraju lub regionie docelowym, jego historii, kulturze współczesnej, gospodarce, sytuacji społecznej. Powinna ona też umożliwić doświadczenie autentycznych spotkań z ludźmi oraz szereg pozytywnych  przeżyć kulturowych, kulinarnych, wreszcie także rozrywkowych

Przez podróże seminaryjne realizowane są cele badawcze i czysto edukacyjne, realizowane w ramach kształcenia akademickiego lub jako uzupełnienie do jego programu. Podstawowe różnice pomiędzy obydwoma typami podroży są  łatwe do uchwycenia. Należy do nich najpierw skład grupy uczestników: w przypadku podróży studyjnej są to zainteresowani obszarem docelowym amatorzy, w podróży seminaryjnej uczestniczą specjaliści lub przynajmniej studenci danego kierunku. Podczas gdy wyprawa studyjna realizuje program szerokiego, wieloaspektowego spotkania z historią, współczesnością i kulturą kraju lub regionu goszczącego, podróż seminaryjna koncentruje się na temacie realizowanym w związku z programem przedmiotu lub seminarium. Prowadzącym podróż seminaryjną lub jednym z prowadzących jest pracownik dydaktyczny uczelni, w przypadku podróży studyjnej nie ma takich wymagań choć liczni piloci wycieczek studyjnych zajmują się także naukowo ich tematyką związaną z ich destynacjami. Wreszcie istnieje różnica form przekazu informacji: w przypadku podróży seminaryjnej często jest to typowy wykład akademicki lub ćwiczenia, podczas gdy współczesna wyprawa studyjna unika tej formy jako nazbyt kojarzącej się z uczelnią , operując w jej miejsce innymi, lżejszymi w odbiorze sposobami komunikowania treści edukacyjnych

Podróże studyjne a podróże tematyczne. Choć zbieżność profilu i struktury  programu  tych dwóch typów wypraw jest bardzo daleko idąca, klasyczne podróże studyjne nie dadzą się utożsamić także z coraz popularniejszymi wyprawami tematycznymi. Istotną różnicę  stanowi właśnie założona „wielotematyczność” podróży studyjnej. To właśnie jej wielowątkowa struktura jest w stanie umożliwić realizację  właściwego dla niej celu edukacyjnego: zapoznania się przez uczestników i przeżycia na miejscu kultury kraju docelowego w jej różnorodności. Wycieczka tematyczna z samej definicji nie stawia sobie takich celów., Choć na etapie jej realizacji bardzo często stosowane są te same metody, jak pogłębione zwiedzanie, spotkania na miejscu z ludźmi ciekawymi, wykład w drodze lub w hotelu, dodatkowe mikro eventy.

Wyjazdy językowe - forma turystyki edukacyjnej, obejmująca organizowane za granicą kursy języków obcych.

Założeniem wyjazdów językowych jest wzbogacenie tradycyjnych metod nauczania o doświadczenia płynące z praktycznego wykorzystania języka obcego w życiu codziennym, oraz umożliwienie uczestnikom poznania kultury danego kraju.

Oferty firm organizujących wyjazdy skierowane są do różnych grup wiekowych. Oferowane kursy różnią się stopniem intensywności oraz charakterem zajęć.

Długość trwania wyjazdu może być bardzo różna, od tygodniowego wyjazdu połączonego z kursem, do przeszło rocznych wyjazdów związanych z uczestnictwem w zajęciach uniwersyteckich.

Typową formą zakwaterowania na wyjeździe językowym jest mieszkanie u tzw. rodziny goszczącej. W takim przypadku mieszka się w prywatnym domu u lokalnej rodziny. Jest to bezpieczna forma zakwaterowania umożliwiająca lepsze poznanie języka oraz pełne zanurzenie się w kulturze odwiedzanego kraju. Większość firm oferuje także tradycyjne formy zakwaterowania, takie jak akademik czy hotel.

29. PRODUKTY POWSZECHNEJ TURYSTYKI KULTUROWEJ /typy podróży podejmowanych w związku z celami i motywami kultury powszechnej - w rozumieniu masowego klienta/

RODZAJE POWSZECHNEJ TURYSTYKI KULTUROWEJ	POLSKA	ŚWIAT
Miejska	Kraków, Gdańsk, Warszawa, Poznań, Wrocław, Toruń, Lublin, Przemyśl, Zamość	Londyn, Paryż, Rzym, Barcelona, Tokio, Moskwa, Wiedeń, Budapeszt, Berlin
Kulturowa obszarów wiejskich	Zagroda Felicji Curyłowej w Zalipiu	Śródziemnomorskie wsie z winnicami, Rumszyszki na Litwie, Wieś Holaszowice w Czechach
Etniczna	Tykocin-Żydzi, Leżajsk-Żydzi, Kazimierz w Krakowie-Żydzi, Nysa-Niemcy, Gierłoż-Niemcy (Wilczy Szaniec), Bohoniki-Muzułmanie, Kruszyniany-Tatarzy/Muzułmanie	Karaimi w Trokach na Litwie, podróże po Syberii, kraje afrykańskie
Turystyka militarna	twierdze w Kłodzku, Osowcu, Świnoujściu, linie obronne MRU, Westerplatte, Malbork	Wielki Mur Chiński, Muzeum Armii Terakotowej, Linia obronna Amsterdamu, Zabytkowe dzielnice miasta Luksemburg wraz z fortyfikacjami
Obiektów przemysłowych i technicznych	Kanał Ostródzko-Elbląski, Kanał Augustowski, Parowozownia Wolsztyn, skanseny kolejowe w Chabówce, Kościerzynie, Jaworzynie Śl., Skansen Przemysłu Naftowego w Bóbrce, zabytkowe kopalnie w Wieliczce (UNESCO), Bochni, Zabrzu, Tarnowskich Górach; Szlak Zabytków Techniki, Hala Stulecia we Wrocławiu	Wieża Eiffla, kopalnia Zollverein w Essen, akwedukty - Pont du Gard we Francji
Żywej historii	Pola Grunwaldzkie, Rekonstrukcja Bitwy Warszawskiej	Rekonstrukcja hist. bitwy pod Waterloo
Kulturowo-przyrodnicza	Palmiarnia w Poznaniu, Ogrody Zoologiczne (Wrocław, Opole), Parki Narodowe i Parki Krajobrazowe, Park Mużakowski	Wersal - zespół pałacowo-ogrodowy, Park Mużakowski, Wenecja wraz z laguną, Ogród botaniczny (Orto Botanico) w Padwie
Egzotyczna	?	Chiny, Indochiny z Kambodżą, Laosem i Wietnamem, kraje Afryki Południowej, region Pacyfiku z Australią i Nową Zelandią, Ameryka Południowa
Religijna i pielgrzymkowa	opactwa w Krzeszowie, Lubiążu, Mogile, klasztor w Częstochowie, kościoły w Krakowie, Warszawie, Wrocławiu, Gdańsku, Poznaniu; Kalwaria Zebrzydowska	Mekka, Rzym, Jerozolima, Fatima, Lourdes, Guadelupe, Szlaki pielgrzymkowe do Santiago de Compostela
Kulturalna	Wawel, Zamek Królewski w Warszawie, Muzea Narodowe w Warszawie, Poznaniu, Gdańsku, Wrocławiu, Krakowie,	Koloseum w Rzymie, Wersal, Opera w Sydney, Luwr w Paryżu,
Hobbystyczna	Rekonstrukcje historyczne, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Gdańska Galeria Fotografii, Muzeum Henryka Sienkiewicza w Oblęgorku, Muzeum Książąt Czartoryskich, Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach,	Chelsea Flower Show (najpopularniejsze na świecie wydarzenie w branży ogrodniczej w Londynie), Stanowisko archeologiczne w Kiernowie na Litwie, Królewskie Obserwatorium Astronomiczne w Greenwich, Strefa archeologiczna i Bazylika Patriarchów w Akwilei
Regionalna	Podhale, Kaszuby, folklor łowicki	Katalonia w Hiszpanii, Bawaria w Niemczech, Tyrol (Alpy), Toskania we Włoszech

30. Bariery w procesie tworzenia produktu turystyki miejskiej i kulturowej:

- spadek zainteresowania w obecnych czasach wydarzeniami i miejscami związanymi z kulturą,

- niedostosowana infrastruktura w niektórych miastach

- wysokie koszty utrzymania obiektów

- niewystarczające środki finansowe na podjęcie działań inwestycyjnych

- niski standard bazy okołoturystycznej (miejsca parkingowe, lokale gastronomiczne)

- pogarszający sie stan techniczny obiektów kultury

- brak nawyków uczestnictwa w kulturze części społeczeństwa

- słabość finansowa wielu miast i gmin

- biurokracja

- wzrost inflacji

- wzrost bezrobocia

- trudności w zmianie stereotypowego wizerunku miast (innego niż chce się wypromować)

- niewystarczajace kompetencje pracownikow do spraw rozwoju, strategii, turystyki

- konkurencja ze strony obszarów o walorach przyrodniczych i atrakcyjnych turystycznie

PRODUKT TURYSTYCZNY

DOBRA I URZĄDZENIA TURYSTYCZNE

USŁUGI TURYSTYCZNE

DOBRA PODSTAWOWE - WALORY TURYSTYCZNE - stanowią dominujący cel podróży do danego miasta

DOBRA KOMPLEMENTARNE - INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNA - umożliwiają pobyt turysty w danej miejscowości - baza noclegowa, gastronomiczna, transport w miejscu docelowym

ANTROPOGENICZNE (stworzone przez człowieka) - atrakcje turystyczne, zabytki, obiekty historyczne, atrakcje kulturowe, kultura i obyczaje mieszkańców, targi, wystawy itp.

NATURALNE - elementy środowiska naturalnego, klimat, ogrody, „cuda przyrody”

---