0929DRUK00001723

211

REFRAKCJA ASTRONOMICZNA

wypływające z tporji, opartej na pewnych założeniach co do budowy atmosfery, z obserwacją są w zgodzie, to prawdziwa budowa atmosfery może się znącznie różnić .'od przyjętej przez teorję.

Badania, dotyczące wpływu spłaszczenia ziemi oraz warstw atmosferycznych jednakowej gęstości, prowadzą do wniosku, że jest on znikomy w tem znaczeniu, iż błędy stąd pochodzące nie przekraczają błędów obserwacji oraz błędów wartości refrakcji, wynikających ze wzorów teoretycznych. Również wynikająca z kształtu tych warstw refrakcja azymutalna pozostaje znikomą przy znaczniejszych wysokościach, a występuje silniej dopiero w bliskości horyzontu, gdzie wszakże jeszcze silniej •występują błędy obserwacji i teorji. Wobec tego w teórji refrakcji możemy nie brać pod uwagę spłaszczenia ziemi i przyjąć, że ziemia ma kształt kulisty.

Drugie założenie, jakie w teorji refrakcji zazwyczaj się robi, jest następujące: gęstoSe atmosfery w równych odległościach od środka ziemi jest we wszystkich kierunkach jednakowa i maleje w sposób ciągły dla rosnących odległości.

Stan taki, przyjmowany dla każdej chwili, pomimo bezustannych zmian, jakie w atmosferze zachodzą, nie odpowiada rzeczywistości. Jak szybko stan ten zmieniać się może, ilustrują nam wahania położenia gwiazdy, widzianej w polu lunety, gdy panuje t. zw. niepokój powietrza. Przyczyną właściwą tych wahań są szybkie zmiany refrakcji, które, jak wynika z amplitudy wahań, wynosić mogą 1' nawet w znaczniejszych wysokościach.

Jako położenie gwiazdy przyjmuje się w danej chwili jej położenie średnie pomiędzy położeniami ruchomego jej. obrazu i temu położeniu odpowiada wartość refrakcji, którą dla gwiazdy przyjmujemy. Wartość przyjęta odpowiada oczywiście pewnemu idealnie wyrównanemu stanowi atmosfery w tej chwili, zgodnemu z wyżej przytoczonemu założeniami.

Ale i takie wyrównane stany atmosfery w różnych czasach wykazują różnice z powodu zmian temperatury, ciśnienia i wilgotności, którym atmosfera ziemska bezustannie podlega. Gdy wszakże określimy dlaęjakiegokolwiek wyrównanego stanu atmosfery funkcję, wyrażającą związek pomiędzy gęstością warstwy

14*