28700 tomI (43)

Anatomiczne i fizjologiczne podstawy fizjoterapii 45

(w stawach o większej liczbie stopni swobody). Zapewniają one także właściwą postawę (pozycję) podczas wykonywania ruchu.

Powyższe stosunki funkcjonalne nie są jednak stałe. Zmieniają się one nie tylko podczas różnych ruchów, ale nawet w przebiegu jednego ruchu. W związku z tak znacznym ilościowo zaangażowaniem mięśni w poszczególne ruchy, aby ruchy te były płynne i zachodziły kosztem możliwie jak najmniejszych nakładów energetycznych, niezbędna jest odpowiednia koordynacja czynności wszystkich mięśni zaangażowanych w dany ruch. Wymaga to jednak sprawnie działającego systemu sterowania tą czynnością.

Funkcja mięśni może być również postrzegana nieco inaczej. Comcford i Mot-tram np. dzielą mięśnie na takie, których podstawową rolą jest miejscowa stabilizacja (tzw. lokalne stabilizatory), ogólna stabilizacja (tzw. globalne stabilizatory) oraz mięśnie o ogólnym działaniu ruchowym (tzw. globalne mobilizatory). Dla przykładu w odcinku lędźwiowym kręgosłupa zadanie lokalnej stabilizacji wypełniają mięśnie brzucha, wielodzielny oraz lędźwiowy większy. Bardziej globalny wpływ stabilizacyjny wywierają mięśnie skośne brzucha, kolcowe i pośladkowe średnie. Mięśniami ruchowymi o działaniu ogólnym w tej części ciała są natomiast: prosty brzucha, biodrowo-żebrowe i gruszkowate. Ogólną charakterystykę tych mięśni przedstawia tabela 2.

Nerwowe mechanizmy czynności ruchowych

Sterowanie ruchami człowieka

Z punktu widzenia cybernetyki, nerwowe mechanizmy czynności ruchowych spełniają w wielu przypadkach wymogi „serwomechanizmu” (układu nadążnego). dopasowującego stan napięcia mięśniowego licznych grup mięśniowych do aktualnych potrzeb. Zdaniem Malareckiego, rola układu nerwowego w aparacie ruchu polega na pobudzaniu, koordynacji i sterowaniu czynnością motoryczną mięśni szkieletowych. W zależności od rodzaju zadania ruchowego, sterowanie ruchami zachodzi na różnych poziomach ośrodkowego układu nerwowego (o.u.n.). Jeśli na zadania te spojrzy się choćby przez pryzmat angażowania w każde zadanie ruchowe znacznej liczby mięśni i ich zróżnicowane działanie stosownie do przedstawionego powyżej funkcjonalnego podziału mięśni, oczywiste jest, że funkcjonowanie tego typu mechanizmów jest nie tylko niezbędne, ale i złożone.

U podłoża wszelkich czynności ruchowych leży odruch, będący swego rodzaju łańcuchem przyczynowo-skutkowym, w którym skutkiem jest odpowiedź mięśnia (efektora) na bodźce działające na zakończenia nerwów czuciowych (receptory). Część spośród odruchów - zarówno prostych, jak i złożonych, ma charakter odruchów bezwarunkowych (wrodzonych) i przebiega na poziomie rdzenia kręgowego lub pnia mózgu. Reakcje te zabezpieczają tylko podstawowe zadania