31988 Stefan Zarski Zofia Drozdowska Kuban KREGOSLUP twoj, moj, nasz s38

Towarzyszące zużywaniu się kręgosłupa przerosty krawędzi trzonów i wyrostków stawowych kręgów (fot. 1), które w formie opisowej określa się jako „wyrośla kostne” lub „dzioby”, a które wywołują lęk tkwiący aż w naszym instynkcie samozachowawczym (bowiem świadomość istnienia w naszym ustroju zmian rozrostowych łączy się przede wszystkim ze sprawą nowotworową), są w rzeczywistości pozytywnym odczynem tkankowym, będącym przejawem osłony szkieletu w tym procesie inwolucyjnym. Identyczne zmiany, mające to samo znaczenie ochronne, możemy obserwować u zupełnie młodych ludzi, ciężko pracujących fizycznie lub uprawiających sport wyczynowo (np. gimnastykę, koszykówkę, podnoszenie ciężarów).

W świetle tego można traktować zmiany zwyrodnieniowe jako zjawisko niemal naturalne, wiążące się głównie z kalendarzem biologicznym i trybem życia. Istnieje jednak próg, którym jest najniższy poziom kondycji kręgosłupa, warun-

Fot. 1. Zdjęcia rentgenowskie przedstawiające w bocznej projekcji lędźwiowo-krzyżowy odcinek kręgosłupa, „a” - zdjęcie osoby cierpiącej na bóle krzyża przy braku zmian zwyrodnieniowych (dolegliwości spowodowane inną przyczyną), „b” - zdjęcie osoby nie skarżącej się na żadne dolegliwości ze strony kręgosłupa, chociaż widoczne są w obrazie rentgenowskim liczne zmiany zwyrodnieniowe pod postacią wyrośli kostnych na krawędziach trzonów kręgowych.

38