53564 plany�ukacyjno zaw młodzieży w stadium eksploracji strona2 33

Plany edu kacyj no -zawodowe młodzieży w stadium eksploracji_

Budowanie planu życiowego występuje, czy powinno występować, jeśli nie przez całe życie, to w każdym razie w okresie przygotowywania się do wejścia w dorosłe życie i zakorzenienia się w nim.

Jeśli zgodnie z Korczakowską koncepcją uznajemy, że dziecko to nie tylko przyszły dorosły człowiek, ale i dzisiaj już człowiek, którego należy szanować, to trzeba temu dziecku-człowiekowi stw^rorzyć warunki umożliwiające poznawanie siebie, decydowanie o sobie i uczyć jak najlepszego wykorzystywania własnych możliwości. Jest to trudne w naszej zunifikowanej, sformalizowanej szkole, w której ograniczona jest w znacznym stopniu możliwość indywidualizowania przynajmniej w procesie dydaktycznym. Ale można, jak się wydaje, wiele zdziałać w innych formach działalności na terenie szkoły, np. w kołach zainteresowań, w zajęciach hobbystycznych, a więc tam, gdzie ramy organizacyjne są luźniejsze i gdzie można podejmować wysiłki w zakresie przygotowania młodzieży do dojrzałego, odpowiedzialnego postępowania i realizowania postawionych przed nią zadań.

Jednym z takich zadań jest właśnie układanie planu życiowego. Początkowo będzie on ogólnikowy. Jednak wraz ze zwiększaniem się zasobów wiedzy i doświadczenia plan ten powinien wypełniać się coraz bardziej konkretna treścią, stawać się coraz bardziej szczegółowy. Ważne jest także, aby obok uszczegóławiania się planu wydłużał się jego zasięg czasowy. W wielu pracach pedagogicznych akcentuje się niejednokrotnie ważność istnienia w wychowaniu linii perspektywicznych. Chodzi o zasięg tej perspektywy — bliskie], średniej i dalekiej. Dla koncepcji poradnictwa zawodowego ważne jest założenie, iż plany bliskie powinny być ściśle powiązane z perspektywą średnią, a ta z kolei z perspektywą daleką. Realizacja zadań najbliższych powinna stanowić element realizacji dalszych planów. W aspekcie tych dalszych perspektyw uzasadnione staje się dopiero dążenie do realizacji tych najbliższych zadań.

Plany życiowe, zwłaszcza jeśli nie są pustym „chciejstwem”, lecz są oparte na realnych przesłankach, wiążą się z uznawaną przez danego człowieka hierarchią tych wartości, które chciałoby się w życiu osiągnąć. Tc skale wartości wytyczające ludziom ich działania są wytworem społecznym, odzwierciedleniem poglądów środowiska, zwłaszcza rodziny i szkoły.

Cenione wartości, wyznaczające ludziom ich działania, ich kolejność indywidualnej hierarchii, kształtują się pod wpływem doświadczeń jednostki, pod wpływem opinii społecznej środowiska, w której jednostka żyje i rozwija się. W sytuacji zmieniających się warunków społecznych, sytuacji ekonomicznej hierarchia wartości ulega zmianom czy zachwianiu. Częściowo tym zaburzeniom może przeciwdziałać prawidłowo zorganizowany proces wychowania.

W planie życiowym istotne miejsce zajmują plany edukacyjne i zawodowe. Relacja między tymi planami nie jest prosta, bo plany edukacyjne dotyczą nie tylko tej części kształcenia, które bezpośrednio wiąże się z planowaną drogą zawodową. Plany zawodowe, obok wybranej drogi zdobywania zawodu, zawierają także i inne

C-l /

,(/Ht fik

__Rozdział pierwszy. Teoretyczne założeniu pionowanie kariery

pozaedukacyjne problemy- Między cynii dwoma rodzajami planów jest jednak tyle punktów stycznych, że w pewnych sytuacjach można rozpatrywać je wspólnie. Plany te, podobnie jak plan życiowy, powinny charakteryzować się odpowiednimi cechami i być z nim związane. I tego trzeba młodzież uczyć.

Plan edukacyjny i zawodowy powinien być wynikiem działań wychowawczych. To jest właśnie uzasadnienie założenia, iż poradnictwo zawodowe jest długofalowym procesem wychowawczym, bo tylko wtedy można ukształtować w wychowanku umiejętność budowania bogatych i realnych planów. Tylko wtedy poradnictwo zawodowe będzie procesem wychowawczym, gdy przez jej działanie będą się takie plany kształtować.

Jedną z przyczyn niepowodzeń poradnictwa jest ograniczanie jego zakresu do podjęcia decyzji dotyczącej wyboru zawodu i drugiej decyzji — dotyczącej drogi zdobycia tego zawodu. Często te decyzje nie współgrają ze sobą ani z planem życiowym. W takiej sytuacji, gdy decyzje ce nic są wyrazem uszczegółowienia planu życiowego, ale wynikiem przypadkowych bodźców, chwilowego nastroju, prawdopodobieństwo poprawności jesc nikłe.

Plan życiowy, a w nim plan zawodowy i wybór zawodu będą skonstruowane poprawnie, jeżeli ma się, jak to postuluje D. li. Super, podstawy informacyjne. Do podjęcia jakiejkolwiek decyzji niezbędne jest posiadanie odpowiedniej ilości i jakości informacji. Od tej ilości i jakości zależy w znacznym stopniu poprawność i realność decyzji.

We współczesnym święcie, w którym funkcjonuje wiele źródeł informacji, wydawałoby się, iż podjęcie prawidłowej decyzji powinno być ułatwione przez duży dopływ informacji. Okazuje się jednak, że sytuacja nie jest taka prosta. Z jednej strony człowiek jest atakowany przez ogromną ilość informacji przekraczającą nie tylko możliwość wykorzystania, ale nawet ich przyswojenia i uporządkowania, z drugiej — często czuje się niedoinformowany, nie umie bowiem szukać informacji i porządkować ich. Człowiek dojrzały intelektualnie powinien dysponować umiejętnością posługiwania się odpowiednio dobranymi informacjami. Kilkunastolatek jednak musi być ukierunkowany i zachęcony do gromadzenia potrzebnych mu informacji.

1.2. Zmiana i rozwój w kształtowaniu kariery życiowej

Człowiek jest istotą zmienną, przekształcającą się, ma naturę „historyczną", a jego życic jest fabułą, w której zdarzenia nigdy nie pow tarzają się w takim samym kształcie. Przechodzimy w życiu różne etapy, różne stadia, zarówno w nas, jak i w naszym otoczeniu bezustannie coś się zmienia — wszystko co trzeba uwzględniać w decyzjach życiowych dotyczących siebie samego oraz w decyzjach dotyczących