60751 tomI (98)

100 Podstawy fizjoterapii

wzajemnych zależności pomiędzy poszczególnymi sferami tego rozwoju. Rozwój psychiczny, na który składa się rozwój możliwości poznawczych, intelektualnych, emocjonalnych i społecznych, jest z jednej strony uzależniony od rozwoju sfery' motorycznej w zakresie postawy, lokomocji oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej, z drugiej jednak determinuje jego przebieg. Wzajemne uwarunkowania oraz powiązania wymienionych powyżej predyspozycji psychicznych, z umiejętnościami funkcjonalnymi, takimi jak przyjmowanie kolejnych, coraz to wyższych pozycji ciała, przemieszczanie się (TÓżne formy lokomocji), czy zdolność sięgania, chwytania i manipulowania, są oczywiste.

Dla prawidłowego rozwoju psychomotory cznego najistotniejsze znaczenie ma prawidłowe kształtowanie, dojrzewanie oraz współdziałanie (integracja) w okresie prenatalnym, noworodkowym i niemowlęcym, następujących układów zmysłów:

•    dotyku - czucia ekteroceptywnego, dostarczającego informacji o otoczeniu, w którym znajduje się ciało,

•    czucia proprioceptywnego i kinesletycznego (czucia głębokiego), dającego możliwość odczuwania ułożenia ciała w przestrzeni oraz wzajemnych relacji pomiędzy poszczególnymi segmentami ciała,

•    układu przedsionkowego (narządu równowagi), informującego o zmianach pozycji głowy oraz działających na ciało przyspieszeń kątowych i liniowych,

•    wzroku, dzięki któremu można zobaczyć i kontrolować położenie i ruchy ciała w przestrzeni.

Chociaż podstawowym celem rozwoju moioryczncgo jest nabywanie oraz doskonalenie umiejętności ruchowych o charakterze funkcjonalnym, to jednocześnie każda czynność ruchowa, poprzez sprzężenia zwrotne, dostarcza do o.u.n. olbrzymiej porcji doznań zmysłowych. Poprzez wkładanie do ust niemowlę poznaje swoje palce i dłonie i następnie wykorzystuje je jako narzędzie do odkrywania i poznawania najpierw swojego ciała, a następnie środowiska „w zasięgu ręki” Poznaje w len sposób kształty, wymiary, temperaturę, fakturę swojego ciała oraz otaczających go przedmiotów. Gdy tylko potrafi przemieszczać się (np.; przetaczać, obracać wokół swojej osi, pełzać), rozpoczyna odkrywanie dalszego swojego otoczenia. Zdobywa w ten sposób informacje o przestrzeni oraz relacjach przestrzennych i czasowych różnych czynności ruchowych. Kompleks wymienionych powyżej bodźców, wyzwalanych podczas każdej aktywności ruchowej, składa się na wyobrażenie własnego ciała, jego pozycji i ruchów w przestrzeni. Rejestrowanie globalnej, skoordynowanej informacji sensorycznej jest nie tylko elementem aktywności, ale równocześnie warunkiem jakiejkolwiek odpowiedzi mchowej, jej programem. Każda czynność ruchowa jest zatem kompleksem czuciowo - ruchowym, nazywanym doświadczeniem sensomotorycznym. Wszystko to stanowi potężną bazę danych niezbędnych do wykonywania kolejnych, bardziej skomplikowanych czynności ruchowych. Jednak - tak jak w komputerze - żaden program

k