77637 PICT0084 (4)

164 J. Bendkowski, G. Radziejowska

-    prawdopodobieństwo przekroczenia czasu dostawy i wielkości dostawy (błąd w prognozie niezawodności zachowania czasu dostawy i błąd w prognozach zapotrzebowania),

-    liczba magazynów.

Zapas nadmierny to zapas dodający koszty (głównie koszty zmienne utrzymywania zapasów), a nie wnoszący żadnej wartości dodanej do całego procesu [13].

Rodzaje zapasów przedstawiono na rys. 6.12.

Rys. 6.12. Podstawowe pojęcia sterowania zapasami Źródło: [13]

Kształtowanie poziomu zapasów zależne jest od zastosowanej metody sterowania zapasami.

Można wyróżnić dwie podstawowe grupy metod sterowania zapasami w obszarze zaopatrzenia:

•    metody oparte na prognozowaniu statystycznym,

•    metoda planowania potrzeb materiałowych MRP.

W przypadku pierwszej grupy metod uwzględnia się jedynie problem ustalenia wielkości zapotrzebowania na poszczególne pozycje materiałowe na podstawie zebranych danych z poprzednich lat Natomiast w MRP prognozowaniu podlega wyłącznie popyt na wyroby gotowe, zaś potrzeby materiałowe wynikają z konieczności wyprodukowania elementów składowych wyrobu gotowego.

Modele sterowania zapasami

W procesie sterownia zapasami plany potrzeb materiałowych muszą być zastąpione planami dostaw. Wymaga to określenia dwóch podstawowych parametrów sterowania:

•    wielkości dostaw (wielkości zamówienia Q) - aspekt ilościowy,

Metody wspomagające podejmowanie decyzji w zaopatrzeniu_16S

• cyklu dostaw (czasu realizacji zamówienia niezbędnego do określenia terminu złożenia zamówienia — T) - aspekt czasowy.

Wymienione parametry są wzajemnie zależne. Analizując różne sytuacje można przyjąć, że: wielkość Q może być stała lub zmienna i wielkość T może być stała lub zmienna. Przy uwzględnieniu tych czterech zmiennych można wyróżnić cztery grupy metod opartych na prognozowaniu statystycznym. Klasyfikację metod przestawiono w tab. 6.6.

Tabela 6.6

Klasyfikacja metod sterowania zapasami

		WIELKOŚĆ DOSTAWY
CYKL DOSTAWY	T*	01 Ts.0s	I Tj. Qi
	Tz	0 Tz. Q%	0 Tfcgz

Metoda pierwsza jest użyteczna w warunkach deterministycznych, natomiast druga, trzecia i czwarta w warunkach probabilistycznych.

W metodach opartych na stałej wielkości zamówienia zakłada się, że każdorazowo zamawiana jest stała ilość materiału. Dokładna ilość zamawianego materiału zależy od jego kosztu i cech popytu oraz od kosztów utrzymywania zapasów i kosztów złożenia ponownego zamówienia. Najczęściej przyjmowanym kryterium optymalizacji jest minimalizacja łącznego kosztu uzupełniania i utrzymania zapasu. Analizuje się relacje trade - off między tymi dwoma kosztami. Wielkość tę wyznacza się ze wzoru Wilsona - Harrisa:

gdzie:

Qopt optymalna wielkość dostawy (Ekonomiczna Wielkość Dostawy),

R - roczna wielkość popytu lub zapotrzebowania,

kz - koszt związany z przygotowaniem i obsługą jednego zamówienia i wynikającej z niego dostawy,

km - koszt utrzymania jednostki zapasu w przyjętym okresie; przyjmuje się, że stanowi on pewien ułamek wartości zapasu, więc np. ceny zakupu jednostki zapasu (c/) k_m = k ■ ej (k - współczynnik kosztu utrzymywania zapasu, na ogół przyjmowany z przedziału 0,2-0,4).