94281501 djvu

FJZYOLOGIA RUCHÓW 395

stawowej i więzadeł). Jeśli prosta, wyrażająca całkowitą siłę mięśnia, nie leż}⁷ w płaszczyźnie ruchu, możliwego w danym stawie zawiasowym (a zatem punkt, odpowiadający głowie mięśnia i¥, znajduje się powyżej lub poniżej płaszczyzny naszej ryciny), należy ją rozłożyć na składową równoległą do osi stawowej (a zatem prostopadłą do płaszczyzny ryciny) i na rzut całkowitej siły mięśnia na płaszczyznę ruchu. Jeżeli ta ostatnia składowa — [F, dalsze postępowanie nasze będzie równe powyżej opisanemu. Składowa zaś równoległa do osi oczywiście nie przyczynia się do ruchu, lecz działa w kierunku bocznego rozerwania powierzchni stawowych, któremu znów zapobiegają siły wymienione powyżej.

Z ryciny naszej możemy też bez trudu wyczytać, że gdyby siła mięśnia (IF) z początku ruchu działała równolegle do osi kończyny (spadała z ID\ wówczas IC — 0, t. j. ruch nie mógłby się odbyć. Jest on też możliwy dlatego, że ID nie spada z osią kończyny (grubość kości, patrz wyżej), a dalej, co ważniejsza, dzięki ukośnemu kierunkowi działania mięśnia już na początku ruchu. Ten ukośny kierunek pochodzi po części z grubości brzuśca mięśnia, po części zaś z działania wyrostków kostnych w okolicy stawu pod ścięgnem końcowem. Wyrostki te zmieniają kierunek siły mięśnia tak, jak bloczek zmienia kierunek siły w maszynie. W miarę dalszego postępu ruchu, coraz znaczniejsza część całkowitej siły mięśnia da się dlań zużytkować, z chwilą zaś, gdy IF ± B_} zanika składowa //>, a zatem siła mięśnia bez straty zużytkowuje się dla ruchu. W dalszym ciągu zginania znów występuje strata na rzecz składowej, rozwierającej powierzchnie stawowe (patrz wyżej), w ide-alnem zaś stadyum końcowem, gdzie IF || AB, znów zanikłaby składowa LC, czyli dalszy ruch byłby niemożliwy. W rzeczywistości granice obszerności (amplitudy) ruchu są ciaśniejsze wskutek warunków anatomicznych. Wchodzą tu w rachubę: rozmiary powierzchni stawowych, wyrostki kostne w okolicy stawu (n. p. wyr. łokciowy i wroni kości łokciowej), napięcie mięśni antagonistów, granice podatności części miękkich w okolic}⁷ stawu i t. p.

Jeśli ^ i'ID oznaczamy literą a, tezy powyższe można wyrazić nastę-pującemi zrównaniami:

IC = IF sin a

ID = IF cos a.

Jednem z uproszczeń, przyjętych przez nas przy rozpatrywaniu niniejszego zagadnienia, było przypuszczenie, iż siła mięśnia IV