94283001 djvu

410

ETTG. PIASECKI

łowi (dla przezwyciężenia siły ciężkości) oraz ku tyłowi (dla posuwania ciała wprzód). Znaczną rolę odgrywają tu też ruchy oddechowe i „pojemność życiowa^u pływaka (patrz fizyol. oddechu), gdyż przy nasilonym wdechu ciężar właściwy ciała spada poniżej ciężaru właść. wody.

Kole czynnika, modyfikującego stosunek ciężarów właściwych ciała zwierzęcego i wody, u ryb obejmuje pęcherz pławny. Z niższych zwierząt wodnych, posiadających układ mięśniowy, warto wymienić głowonogi i jamochłony, u których lokomocya polega na szeregu ruchów wstecznych, spowodowanych wyrzucaniem wody z zatoki czy jamy, otoczonej ciałem zwierzęcia.

Lot ptaków wyjaśnił już Bo rei li, zestawiając ruch skrzydła z działaniem klina, który wywołuje reakcyę powietrza, popędzającą ptaka wprzód. Badania chronofotograficzne Mareya potwierdziły w zupełności zasadniczą myśl hipotezy Borellego. 1 tu zresztą nie brak urządzeń, zmniejszających ciężar właściwy ciała: sąto zbiornikijpowietrza, komunikujące z płucami ptaka, a pomieszczone w jamach szpikowych większych kości. Także widok chrząszcza, przygotowującego się do lotu szeregiem nasilonych wdechów, przekonywa nas. że u owadów również powietrze, zawarte w rozgałęzieniach ich dróg oddecho

wych, służy podobnemu celowi. Częstość uderzeń skrzydeł ulega znacznym wahaniom stosownie do gatunku zwierzęcia. U ptaków znalazł Marey od trzech uderzeń na sekundę (myszołów) do 18-tu (wróbel); u owadów, od 9 (motyl ka-pustnik) do 330 (mucha domowa). Dodać trzeba, że do niektórych zjawisk z tego zakresu okazały się zbyt powolnemi wszystkie opisane powyżej metody chrono-fotografh i musiano użyć naświetlania z pomocą iskier elektrycznych cewki indukcyjnej, które dopiero umożliwia dojście nawet do 1800 zdjęć na sekundę.