94289401 djvu

574 Fl<. NOWOTNY

jedynie od częstości drgań. Miarą częstości jest liczba drgań przypadających na jednostkę czasu. Wysokość tonu oznacza się więc ilością drgań w jednej sekundzie, od natężenia lub rodzaju wstrzą-śnień wysokość jest niezależną.

Do oznaczania wysokości tonu, czyli zmierzenia częstości drgań służy nam syrena (Seebecka). Przyrząd ten składa się z krążka blaszanego lub kartonowego (A), opatrzonego otworami umieszczo-

Ryc. 218. Syrena Seebeoka.

nymi w równych odstępach, na obwodzie koła, którego środek znajduje się na osi obrotu krążka (Oj (na ryc. 218 przedstawione są dwa rzędy takich otworów, na większym kole 12. na mniejszym 8). Krążek ten umieszczamy na osi wirówki i nadajemy prądowi powietrza kierunek prostopadły do jego płaszczyzny, zapomocą rurki połączonej z miechem. Przy dostatecznie szybkim obrocie krążka prąd wiatru bywa peryodycznie przerywany, wskutek czego powstaje dźwięk. Jeżeli literą „i^u oznaczymy liczbę otworów na jednym z kół na krążku, literą „n“ zaś liczbę obrotów krążka na sekundę, wtedy liczba drgań = in.

Dwa są sposoby oznaczania wysokości dźwięków: jeden fizyczny, polega na określeniu częstości drgań, drugi na oznaczeniu położenia i nazwy pewnego dźwięku na jednej z używanych skal muzycznych.

Jeżeli n. p. słyszymy dwa tony (dźwięki), z których jeden wykonywa dwakmć więcej drgań na sekundę, aniżeli drugi, wtenczas uderza nas bliskie ich pokrewieństwo; powiadamy, że jeden jest oktawą drugiego. Ton o wysokości n. p. 400 drgań na sekundę jest wyższą oktawą tonu 200, ton 1500 jest niższą oktawą tonu