CCF20110103007

«n .

ii® r <i £.i

■^{- r} ' HO

* *.* SF S

Badanie narządu ruchu

....

y^iy -hj $ * ^

m- $

‘*2*

*•*3

*?•**•<«•*-3 •-«r *.* 1

'" •fe- * f V**:*.j

at* *' śf-** ji, i ■*~*^a*.Or»Ą

■t

i-**

O-

i *    .

.,**■*•-**'! # Ą.* i* »-J* i W** *    ?

*^r-*i

ics:*

2:^P¥**i

fc--**;**.* *

a " «. •*

**£*•*.*

« v> **.ł .Ą #■**■**<

*:o;

fy i⁴»

⁵*;cs;

*■*** *ai

^F. -*j .*-'%■ ł 4j !

•M '*V>-**} * -.*.ł

*

■JN-^|^v

• &• *-*•*, te-,,*

. ’ «*'“'* ■** •* s*s*j

.*:*!*■:

«4»

.#■ ■ * • ft \

: *;-| - Ą *>

*«.■**-*■ } *    *;3-'ł

Sr - >■ -■■».’*

J *' * ^ * .

*-*.*•£--«* *..[

••id '“ ■

’■*

*-* **'

oh.-

*M?

&^f***!

siStoi

>. • i

*«!

- •• -1 •">- • ■- i

r<ttĄ

** «•

***.*.*.

.„ V- J| ■» <w

••*«.**» •:• • ' •: -

' ■;

.*{

*a

kresem potrafi badany posłużyć się (ruch czynny). W zwykłych warunkach zakres ruchów biernych praktycznie niemal pokrywa się z zakresem mchów czynnych, w stanach patologicznych mogą jednak istnieć duże różnice.

Czasami stwierdza się tylko małe ubytki w jakimś określonym sektorze mchu, powodujące nieznaczne przykurczenie w stawie. Są one tak zamaskowane, że można je łatwo przeoczyć. Ponieważ stany takie spotyka się najczęściej w początkowych okresach schorzenia stawu, a więc gdy można zastosować najbardziej skuteczne wczesne leczenie, opanowanie dobrej techniki badania przez lekarza ma duże znaczenie dla profilaktycznego lecznictwa.

Badanie nie może ograniczyć się do stwierdzenia mchów w określonych stawach. Warto je uzupełnić poleceniem wykonania kilku złożonych mchów. Ułatwi to lokalizację defektu i orientację co do jego rozległości. Takimi sprawdzianami mogą być dla kończyny górnej: podanie ręki, jak na powitanie, uniesienie ramion do pionu, przyłożenie ręki do ust, czynność rozbierania się. W odniesieniu do kończyn dolnych pewną orientację da obserwacja chodu zwykłego, chodu na palcach, na piętach, wykonanie głębokiego przysiadu, siadanie na krześle, wstawanie itp.

Jeśli za kryterium oceny bierzemy nich, wyróżniamy trzy typy stawów:

1.    Mające ruch tylko w jednym kierunku, począwszy od zera. Są to zawiasowe stawy, takie jak łokciowy i kolanowy. Zgięcie (flexio) oznacza się jako oddalenie od zera, a prostowanie (extensio) jako powracanie do pozycji zerowej. Nienaturalne przekroczenia zerowej pozycji zwiemy przeprostem (hyper-extensio).

2.    Stawy mające naturalny ruch zgięcia i wyprostu po obu stronach pozycji zerowej, np. nadgarstek, staw skokowo-goleniowy.

3.    Stawy kuliste i stawy ze złożonym trójwymiarowym mchem, np. ramienny, biodrowy.

6.6.2

Określenie zakresu ruchów w stawach

Do niedawna istniały różne sposoby zapisu i niejednolita terminologia, co wprowadzało zamęt w dokumentacji. W ostatnich latach używa się powszechnie zapisu uznanego za międzynarodowy. Akceptowało go Polskie Towarzystwo Ortopedyczne i Trau-matologiczne.

ne do siebie, a stopy ustawione równolegle do siebie. Jego kończyny górne zwisają w stawie ramiennym wzdłuż tułowia, a kciuki rąk są zwrócone ku przodowi.

Przyjmuje się następujące pozycje zerowe:

a)    staw łokciowy, nadgarstek, biodro, kolano, palce rąk i stóp - pełny wyprost (extensió)\

b)    staw skokowo-goleniowy - podeszwa stopy pod kątem prostym względem goleni;

c)    przedramię - po zgięciu w łokciu do kąta prostego i po przyłożeniu ramienia do tułowia kciuk zwraca się ku górze; jest to pozycja pośrednia między nawracaniem i odwracaniem (pronatio i supinałio);

d)    staw ramienny - ramię zwisa wzdłuż tułowia w pozycji pośredniej między obrotem (ro-tatio) zewnętrznym a wewnętrznym.

Protokołowanie zakresu ruchów w stawach powinno w miarę możności usunąć wszelkie wątpliwości osoby, która nie widziała badanego, a ma nabrać właściwego wyobrażenia o jego ruchach w stawach.

Określenie np., że staw łokciowy zachował ‘/₃ swej normy mchu, nie mówi, jaki wycinek pola mchowego zachował się. Jeśli przyjąć, że nonnalny ruch zginania i prostowania w tym stawie obejmuje zakres około 150°, to możemy wprawdzie wyliczyć, że '/j tego zakresu stanowi około 50°, lecz nie wiemy wcale, czy staw może się ruszać od 30 do 80°, a więc nie przekracza kąta prostego, czy od 80 do 130°, co jest sektorem mchu najkorzystniejszego dla funkcji kończyny, czy wreszcie od 100 do 150°, co odznacza się małą użytecznością dla kończyny. Bliższe oznaczenia pola mchu mają zasadnicze znaczenie dla orzeczenia z punktu widzenia zajęcia zawodowego. Ruch stawu łokciowego tylko powyżej kąta prostego często wystarczy w pracy biurowej, zmniejsza jednak wydolność zawodową stolarza i innych rzemieślników.

Pomiar z pozycji zerowej stawu ma tę zaletę, że może być powtarzany przez inne osoby z dużą dokładnością.

Zapis. Ograniczenia ruchów można notować w różny sposób: np. staw ma przykurcz zgięciowy 50° z zachowaniem swobody zginania do 80° lub do zupełnego wyprostu brak 50°, a zgina się do 80°.

ipi^

•-**•-** •*;

**.<••*.*

i*43

Punktem wyjścia do pomiarów ruchu jest pozycja pośrednia, czyli zerowa, stawów. Odpowiada ona normalnemu, anatomicznemu położeniu stawów u człowieka, gdy stoi prosto, patrząc przed siebie. Jego nogi są zbliżo

Użycie kątomierza (ryc. 6.6). Zakres ruchu mierzy się kątomierzem (goniometrem). Przykłada się go tak, żeby punkt jego obrotu leżał na wysokości osi obrotowej stawu, a ramiona w osi długiej lub równolegle do osi długiej segmentów, których ruch się bada. Dla porównania badamy zakres ruchów stawów także po stronie zdrowej.